A Brief History of the Words Lanna and Lanna Thai

Main Article Content

Parit Chiwarak

Abstract

This article aims to study the history and dynamics of the words Lanna, Lanna Thai, and other words used as names of a state/polity situated between the Mekong to the east and the Salween to the west, Sipsong Panna to the north and Sukhothai to the south, and its territory and population. The author found that the orthography, composition, and usage of the toponyms changed throughout the times according to political changes in each era. In the first stage when the feudal structure of the medieval Lanna Kingdom was in formation, the kingdom was called “Babai” or possibly “Paed Pak Na” (eight hundred rice fields). Only when the structure was completely developed did the word “Lanna” (one million rice fields) emerge. After Lanna lost its status as an independent kingdom, a variety of compound words such as “Lanna 57 Hua Muang” (Lanna 57 provinces), “Lanna Tai”, and Lanna with names of provinces were coined to reflect the political situation concerning the statehood of Lanna. During the annexation and integration of Lanna into the modern Siamese state in the colonial era, the Siamese government replaced the word Lanna in its administration with “Lao Chiang” and later “Phayap”, leaving the original term to be altered to “Lanna Thai” (without the Mai Tho tone marker) and to be reserved only for historical use. It was in the contemporary period that the word was revised to “Lanna” (with the Mai Tho tone marker) as a result of an expansion in Lanna Studies research along with reinvigoration of Lanna consciousness. The word has been popularized and remained widely in use up to the present day.

Article Details

How to Cite
Chiwarak, Parit. “A Brief History of the Words Lanna and Lanna Thai”. Thammasat Journal of History 10, no. 1 (June 29, 2023): 79–106. accessed December 10, 2025. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/thammasat_history/article/view/262649.
Section
Academic Articles

References

กนกพร นุ่มทอง, แปลและเรียบเรียง. หลักฐานล้านนาในเอกสารโบราณจีน. กรุงเทพฯ: สาขาวิชาภาษาจีน ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2564.

กรมตำรา. ภูมิศาสตร์ประเทศสยาม. พระนคร: โรงพิมพ์อักษรนิติ, 2468. จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1: จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2551.

ณัชชา เลาหศิรินาถ. สิบสองพันนา: รัฐจารีต. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, 2541.

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จฯ กรมพระยา. เทศาภิบาล, ฉบับมติชน. กรุงเทพฯ: มติชน, 2545.

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. นิทานโบราณคดี. พระนคร: โรงพิมพ์ อักษรสัมพันธ์, 2505.

ตอนที่ 32, “เสภาขุนช้างขุนแผน ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ.” สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2565. https://vajirayana.org/ขุนช้างขุนแผน-ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ/ตอนที่-๓๓-แต่งงานพระไวยพลายงาม.

เท่าคว้างเซ้ง และ อ้ายคำ, เรียบเรียง, เรณู วิชาศิลป์, ปริวรรต. เชื้อเครือเจ้าแสนหวีสิบสองพันนา. เชียงใหม่: ซิลค์เวอร์ม, 2544.

เทพประวิณ จันทร์แรง, พระครูปลัดอุทัย รตนปญฺโญ, พระมหาชัยวิชิต ชยาภินฺนโท, พระปลัด ณัฐพล จนฺทิโก, และพรศิลป์ รัตนชูเดช. “ศึกษาวิเคราะห์อิทธิพลและคุณค่างานพุทธศิลปกรรมรัชสมัยของพระเมืองแก้วในล้านนา.” รายงานวิจัย, มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่, 2560. http://mcuir.mcu.ac.th:8080/jspui/handle/123456789/293.

ทรงศักดิ์ ปรางค์วัฒนกุล, บรรณาธิการ. รายงานสัมมนาทางวิชาการวรรณกรรมลานนา ณ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 26-28 ตุลาคม 2524. เชียงใหม่: สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2527.

ธเนศวร์ เจริญเมือง. “ลานนา, ล้านนา, และล้านนาไทย: ข้อสังเกต” ใน Undergrad Rewrite Curated Pieces of Cross-Disciplinary 01: Madness Otherness and Suffering ความบ้า ความเป็นอื่น และทุกขภาวะ, บรรณาธิการโดย วริศ ลิขิตอนุสรณ์, 229-232. กรุงเทพฯ: Newground Publishing, 2560.

เนื้ออ่อน ขรัวทองเขียว. “รัฐสยามกับล้านนา พ.ศ.2417-2476.” วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2553.

“‘ล้านนา’ ไม่เท่ากับเชียงใหม่?: ที่มาภูมินามและความหมายในบริบทรัฐจารีต | Decentralizing Lanna #2,” ประชาไท, สืบค้นเมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2565. https://prachatai.com/journal/2018/11/79681.

ปรมานุชิตชิโนรส, สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระ. “ลิลิตตะเลงพ่าย.” สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2565. https://vajirayana.org/ลิลิตตะเลงพ่าย.

ประชุมพงศาวดารฉบับหอสมุดแห่งชาติ เล่ม 4. พระนคร: รุ่งเรืองรัตน์, 2507.

ประเสริฐ ณ นคร. โคลงนิราศหริภุญชัย. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา, 2547.

พระพงษ์ระวี อุตฺตรภทฺโท (โหลิมชยโชติกุล), พระครูสมุห์ธนโชติ จิรธมฺโม, และ ประทีป พืชทองหลาง. “เจดีย์หลวงมหาธาตุกลางเวียง: ภาพสะท้อนคติจักรพรรดิราช ในรัชสมัยพระเจ้าติโลกราช (พ.ศ. 1984 - พ.ศ. 2030)” วารสารปณิธาน 18, ฉ.1 (มกราคม-มิถุนายน 2565): 111-139.

พริษฐ์ ชิวารักษ์. “ล้านนาไทย (?): ทบทวนวิวาทะว่าด้วยความไทยหรือไม่ไทยของล้านนา.” ใน Undergrad Rewrite Curated Pieces of Cross-Disciplinary 01: Madness Otherness and Suffering ความบ้า ความเป็นอื่น และทุกขภาวะ, บรรณาธิการโดย วริศ ลิขิตอนุสรณ์, 211-228. กรุงเทพฯ: Newground Publishing, 2560.

ภิญญพันธุ์ พจนลาวัณย์. “ผลงานในชีวิตและชีวิตในผลงาน: ประวัติศาสตร์นิพนธ์แสน ธรรมยศ.” วารสารมนุษยศาสตร์วิชาการ 22, ฉ.2 (กรกฎาคม - ธันวาคม 2558): 92-114.

ภิญญพันธุ์ พจนลาวัณย์. “ล้านนาที่เพิ่งสร้าง: ประวัติศาสตร์สังคมของดินแดนลุ่มน้ำเจ้าพระยาตอนบน (พ.ศ.2475-2557).” วารสารไทยคดีศึกษา 17, ฉ.2 (กรกฎาคม - ธันวาคม 2563): 109-144.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, คณะมนุษยศาสตร์. รายงานการสัมมนาประวัติศาสตร์และโบราณคดี (ครั้งที่ 1: ลานนาไทย) 20-23 ตุลาคม 2510. เชียงใหม่: ภาควิชาประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2511.

เรณู วิชาศิลป์. พื้นเมืองแสนหวี ฉบับหอคำเมืองไหญ. เชียงใหม่: ซิลค์เวอร์ม, 2550.

ลัดดาวัลย์ แซ่เซียว. 200 ปี พม่าในล้านนา. กรุงเทพฯ: พิมพลักษณ์, 2545.

วรชาติ มีชูบท. “พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (26).” ฝากเรื่องราวไว้ให้กับน้องๆ, สืบค้น เมื่อวันที 2 ธันวาคม 2565. http://www.vajiravudh.ac.th/OVtoVC/OVtoVC_156.htm.

ศักดิ์ รัตนชัย. ลานนา ล้านนา เป็นของใคร?. ม.ป.ท.: ม.ป.พ., 2530.

สิงฆะ วรรณสัย. ปริวรรตและถอดความ. โคลงมังทรารบเชียงใหม่. ม.ป.ท.: ม.ป.พ., 2522.

สรัสวดี อ๋องสกุล. ประวัติศาสตร์ล้านนา. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: อมรินทร์, 2544.

สรัสวดี อ๋องสกุล, ปริวรรต ตรวจสอบ และวิเคราะห์, นิธิ เอียวศรีวงศ์, บรรณาธิการ. พื้นเมืองเชียงแสน. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ 2546.

สรัสวดี อ๋องสกุล, ปริวรรตและจัดทำ, นิธิ เอียวศรีวงศ์, บรรณาธิการ. พื้นเมืองน่าน ฉบับวัดพระเกิด. กรุงเทพฯ: อมรินทร์, 2539.

สุรพล ดำริห์กุล. แผ่นดินล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2539.

สุรสิงห์สำรวม ฉิมพะเนาว์. คลองเจือแห่งพระเจ้ากือนา. (ม.ป.ท.: ม.ป.พ., ม.ป.ป.).

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. ร.5 ม.58/33 พระยาศรีสหเทพออกไปจัดราชการทางมณฑลตะวันตกเฉียงเหนือและมีพระราชบัญญัติอากรที่ดินด้วย (30 มีนาคม พ.ศ. 2442 - 30 มิถุนายน พ.ศ. 2443).

อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว และ เดวิด เค. วัยอาจ. ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่. พิมพ์ครั้งที่ 2. เชียงใหม่: ซิลค์เวอร์มส์บุคส์, 2547.

Abramson, Scott F. “The Origins of Territorial State.” accessed October 11, 2020. https://scholar.princeton.edu/sites/default/files/sabramso/files/Abramson_Paper_v2.pdf.

Penth, Hans. A Brief History of Lanna. Chiang Mai, Thailand: Silkworms Books, 1994.

Penth, Hans. “The Orthography of the Toponym Lan Na,” Journal of the Siam Society 68, no. 1 (January, 1980): 128.

Shorto, H. L. “The 32 "Myos" in the Medieval Mon Kingdom.” Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London 26, no. 3 (1963), 572-591.

Sithu Gamani Thingyan. Zinme Yazawin (Chronicle of Chiang Mai), Translated by Thaw Kaung and Ni Ni Myint. Yangon, Myanmar: Universities Historical Research Center, 2003.

Suarez, Thomas. Early Mapping of Southeast Asia: The Epic Story of Seafarers, Adventurers, and Cartographers Who First Mapped the Regions between China and India. Singapore: Periplus, 2008.