การศึกษาศักยภาพในการบริหารจัดการภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนเป้าหมาย ตามแนวแกนเมืองมรดกโลก กำแพงเพชร สุโขทัย ศรีสัชนาลัย A Study of the Potential for Local Handicraft Management of the Target Communities along the World Heritage Corridor of Kamphaeng Phet, Sukhothai, and Si Satchanalai

บทคัดย่อ

        บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจและประเมินศักยภาพในการบริหารจัดการภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนเป้าหมาย จำนวน 19 ชุมชน ซึ่งเป็นตัวแทนของชุมชนที่ทำหัตถกรรมพื้นถิ่นตามแนวแกนเมืองมรดกโลก กำแพงเพชร สุโขทัย ศรีสัชนาลัย โดยเป็นงานวิจัยภาคสนาม กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ ได้แก่ กลุ่มผู้นำชุมชน จำนวน 19 คน ใช้วิธีสุ่มแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และกลุ่มประชาชนในชุมชนที่เกี่ยวข้องกับการทำหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชน จำนวน 95 คน ใช้วิธีเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบโควตา (Quota Sampling) จากนั้นนำข้อมูลที่เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและการสำรวจภาคสนาม มาวิเคราะห์เชิงคุณภาพร่วมกับการวิเคราะห์เชิงปริมาณ และนำเสนอผลการวิเคราะห์ผ่านการบรรยายและตาราง 

       ผลการวิจัยพบว่า ลักษณะการจัดตั้งกลุ่มของชุมชนเป้าหมาย สามารถจำแนกออกเป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ ชุมชนที่มีการจัดตั้งกลุ่ม จำนวน 15 ชุมชน และชุมชนที่ไม่มีการจัดตั้งกลุ่ม จำนวน 4 ชุมชน ส่วนระดับศักยภาพในการบริหารจัดการภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชน 3 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านการผลิต มีศักยภาพในระดับดี จำนวน 7 ชุมชน ระดับปานกลาง จำนวน 3 ชุมชน และระดับน้อย จำนวน
5 ชุมชน 2) ด้านการเงิน มีศักยภาพในระดับดี จำนวน 8 ชุมชน ระดับปานกลาง จำนวน 2 ชุมชน และระดับน้อย จำนวน 5 ชุมชน และ 3) ด้านการตลาด มีศักยภาพในระดับดี จำนวน 4 ระดับปานกลาง จำนวน
6 ชุมชน และระดับน้อย จำนวน 5 ชุมชน ซึ่งองค์ความรู้รวมทั้งหลักการอันเป็นผลจากบทความนี้ ทำให้ทราบจุดแข็งและจุดอ่อนในการบริหารจัดการภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมท้องถิ่นของชุมชนเป้าหมาย นำไปสู่การพัฒนาหรือปรับปรุงแนวทางการบริหารจัดการให้เหมาะสมกับบริบทมากยิ่งขึ้น และต่อยอดสู่การสร้างกลไกการสนับสนุนของชุมชน เพื่อนำไปสู่การบริหารจัดการภูมิปัญญาสร้างสรรค์ของเครือข่ายย่าน ตามแนวแกนเมืองมรดกโลก กำแพงเพชร สุโขทัย ศรีสัชนาลัยต่อไป

           The purpose of this study is to survey and evaluate the potential of local handicraft management in 19 target communities that represent local handicraft communities along the world heritage corridor of Kamphaeng Phet, Sukhothai, and Si Satchanai. This is a field study in which 19 community leaders were sampled using a purposive sampling technique, and 95 community members involved in local handicrafts were sampled using a quota sampling technique.  Then, bringing the data for qualitative and quantitative analysis and presented the analysis results by descriptive writing and tables to summarize the results.  The results demonstrate that establishing groups of target communities follows two distinct patterns, with fifteen community groups and four ungrouped communities.  As for the potential level in the management of local handicraft knowledge of the community in three aspects, there were 1) seven communities with a reasonable production potential, three communities with a medium production potential, and five communities with a low production potential; 2) eight communities with a reasonable financial potential, two communities with a medium financial potential, and five communities with a low financial potential; and 3) Four communities had a reasonable marketing potential, six communities had a medium marketing potential, and five communities had a low marketing potential. The knowledge and principles from this research article made related person aware of the strengths and weaknesses that occurred in the management of local handicraft knowledge of the target communities-furthermore, leading to the development or improvement of management approaches to be more appropriate to the context and creating community support mechanisms to lead to the creative local knowledge management of creative district networks along the world heritage corridor of Kamphaeng Phet, Sukhothai, and Si Satchanalai.