การพัฒนาจิตอาสาตามแนวทางพระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอการพัฒนาจิตอาสาตามแนวทางพระพุทธศาสนา โดยศึกษาค้นคว้าจากเอกสาร ตำรา วารสารทางด้านแนวคิดทางพุทธศาสนา โดยเล็งเห็นความสำคัญของจิตอาสาที่มีความสำคัญและจำเป็นต่อการอยู่ร่วมกันในสังคม ซึ่งพบว่า ความเป็นผู้มีจิตอาสา ไม่ใช่ภาวะที่เกิดขึ้นได้ด้วยตนเองแบบฉับพลัน แต่เป็นภาวะที่ต้องเรียนรู้ รวมถึงการตระหนักรู้ด้วยตนเองอย่างลุ่มลึก และต้องพัฒนา ฝึกฝนด้วยหลักการอย่างต่อเนื่องจนกว่าจะมีจิตอาสาอย่างแท้จริง การพัฒนาจิตอาสาตามแนวพระพุทธศาสนาเป็นผู้บำเพ็ญปรหิตประโยชน์ คือ ประโยชน์เกื้อกูลแก่บุคคลอื่น เป็นการนำหลักพุทธธรรมมาประยุกต์และผสมผสานกันอย่างเป็นกระบวนการ โดยใช้หลักอิทธิบาท 4 อันประกอบด้วย 1. ฉันทะ มีใจรักที่จะทำ 2. วิริยะ พากเพียรทำ 3. จิตตะ เอาจิตใจฝักใฝ่ 4. วิมังสา ใช้ปัญญาทบทวน จากนั้น จึงนำหลักสังคหวัตถุ 4 มาใช้ เพื่อการอยู่ร่วมกับผู้อื่นโดยการสงเคราะห์กันและกัน ได้แก่ 1. ทาน การให้ 2. ปิยวาจา การใช้คำพูดสุภาพ อ่อนหวาน 3. อัตถจริยา การขวนขวายประพฤติตนให้เป็นประโยชน์ 4. สมานัตตตา การวางตนให้เหมาะสมกับเหตุการณ์และสภาพแวดล้อม องค์ความรู้ใหม่ คือ การได้กระบวนการพัฒนาจิตอาสาที่เรียกว่า ปัจจัยการเรียนรู้ภายใน ได้แก่ การพัฒนาตามหลักอิทธิบาท 4 และปัจจัยการเรียนรู้ภายนอก ได้แก่ การพัฒนาตามหลักสังคหวัตถุ 4