ปัญญาพละในพระเจ้าอโศกมหาราช

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาว่า “ปัญญาพละ” คืออะไร และเป็นอย่างไร 2) เพื่อศึกษา “ปัญญาพละ” ในพระเจ้าอโศกมหาราช พบว่า 1) “ปัญญาพละ” คือ กำลังปัญญา สามารถวินิจฉัยและดำเนินการให้บรรลุผล “ปัญญาพละ” เป็น หนึ่งในห้าของ “พละ 5” อันประกอบด้วย “พาหาพละ/กายพละ” (กำลังความสามารถในการรบ), “โภคพละ” (กำลังทรัพย์), อมัจจพละ กำลังข้าราชการ (อำมาตย์), “อภิชัจจพละ” (กำลังแห่งความมีตระกูลสูง) และ “ปัญญาพละ” (กำลังแห่งปัญญา) 2) “ปัญญาพละ” ในพระเจ้าอโศกมหาราชนั้น เกิดจาก “สุตตมยปัญญา” คือปัญญาที่เกิดจากการสดับตรับฟังและประสบการณ์ตรงที่พระองค์ทรงได้รับ, “จินตามยปัญญา” คือปัญญาที่เกิดจากการคิดพิจารณาไตร่ตรองอย่างรอบคอบ ไม่ประมาท และ “ภาวนามยปัญญา” คือปัญญาที่เกิดจากการพัฒนาทางจิต การฝึกฝนและการปฏิบัติ องค์ความรู้ใหม่ ได้แก่ พระเจ้าอโศกมหาราชทรงผสาน “พลังปัญญา” รวมกับพลังด้านอื่นๆ ของพระองค์ แล้วนำมาบูรณาการร่วมกัน จนพระองค์ทรงสามารถปฏิรูปพระองค์เองและปฏิรูปสังคม ทรงหยุดกระทำการรบ ทรงหันมานับถือพระพุทธศาสนา ทรงเผยแผ่พระพุทธศาสนาไปยังแว่นแคว้นต่างๆ รวมทั้งทรงปกครองแผ่นดินโดยธรรม ทรงให้ความสำคัญต่อทุกชีวิต ทุกศาสนา ทรงได้รับการถวายพระนามว่า “อโศกมหาราช”