ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับค่าทดแทนความเสียหายกรณีผิดสัญญาหมั้น

บทคัดย่อ

การหมั้น คือการที่ชาย และหญิงพร้อมใจจะสมรสกันตามกฎหมายในอนาคต ซึ่งบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ตั้งแต่มาตรา 1435 ถึงมาตรา 1447 โดยมีหลักเกณฑ์ว่า ฝ่ายชายต้องส่งมอบหรือโอนทรัพย์สินของหมั้นให้แก่ฝ่ายหญิงเพื่อเป็นหลักฐานว่าจะสมรสกับหญิงนั้น จึงเกิดเป็นสัญญาหมั้น อย่างไรก็ดีหากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งผิดสัญญาหมั้น หรือกระทำชั่วอย่างร้ายแรงอันเป็นเหตุให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีสิทธิบอกเลิกสัญญาหมั้น กฎหมายกำหนดให้ฝ่ายผิดสัญญา ฯ อาจถูกคู่สัญญาอีกฝ่ายเรียกค่าทดแทนความเสียหายได้เฉพาะในส่วนที่กฎหมายบัญญัติไว้ แต่มีปัญหาว่ากรณีที่ฝ่ายชายหรือฝ่ายหญิงคู่หมั้นได้ใช้จ่ายหรือตกเป็นลูกหนี้เนื่องในการเตรียมการสมรสนั้น คำพิพากษาศาลฎีกาวินิจฉัยยังไม่ครอบคลุมถึงค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่ฝ่ายคู่หมั้นจ่ายไปโดยสุจริตและตามสมควรอย่างไรก็ดี กฎหมายใช้คำว่า “โดยสุจริตและตามสมควร” นั้นมีขอบเขตมากน้อยเพียงใด เนื่องจากการหมั้นถือเป็นประเพณีที่แต่ละท้องถิ่นปฏิบัติแตกต่างกัน การยึดถือหลักการเดียวกันนั้นเป็นไปมิได้ กระนั้นกฎหมายให้อำนาจศาลเป็นผู้ใช้ดุลพินิจในการวินิจฉัย ซึ่งศาลท่านก็ได้มีแนวคำพิพากษาศาลฎีกาไว้พอสมควรโดยผู้เขียนเห็นแตกต่างจากแนวคำพิพากษาบางส่วน