บทบาท ผลกระทบ และมาตรการแก้ไขเกี่ยวกับแรงงานข้ามชาติในเขตชุมชนชาวประมงของจังหวัดชายแดนไทย-กัมพูชา : กรณีศึกษา อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี

บทคัดย่อ

          การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาท ผลกระทบ แนวทางรวมถึงมาตรการในการแก้ไขปัญหาแรงงานข้ามชาติ ในเขตชุมชนชาวประมง อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี วิธีการศึกษาใช้การวิจัยเชิงบูรณาการ(Mixed Method) ระหว่าง การวิจัยเชิงสำรวจและการวิจัยในเชิงคุณภาพเชิงประวัติศาสตร์ การวิจัยเชิงสำรวจ จะใช้กลุ่มตัวอย่างได้แก่ ประชาชนในอำเภอแหลมสิงห์ที่มีความเกี่ยวข้องกับแรงงานข้ามชาติกัมพูชา จำนวน 200 คน เครื่องมือวิจัยที่ใช้เป็นแบบสอบถามเกี่ยวกับผลกระทบเกี่ยวกับแรงงานข้ามชาติ และวิเคราะห์โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพเชิงประวัติศาสตร์ จะใช้การสัมภาษณ์ประวัติศาสตร์จากคำบอกเล่า โดยมีผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ แรงงานข้ามชาติ นายจ้างเรือประมงและผู้ประกอบการที่เกี่ยวข้อง

          ผลการวิจัยพบว่า แรงงานข้ามชาติชาวกัมพูชามีบทบาทต่อชุมชนชาวประมง อำเภอแหลมสิงห์ ในฐานะที่เป็นหน้าที่(Function)หนึ่งของระบบการทำประมงที่มีการพัฒนาเชิงทุนนิยม กล่าวคือ ระบบการทำประมงก่อนหน้าทุนนิยมนั้น ระบบประมงพื้นบ้านทั้งการผลิตเพื่อยังชีพและการผลิตสินค้าอิสระรายย่อย มิได้มีความจำเป็นต้องใช้แรงงานข้ามชาติชาวกัมพูชา แต่หลังจากที่มีการพัฒนาพลังการผลิตโดยการใช้เทคโนโลยีการประมงสมัยใหม่และทำให้เกิดความสัมพันธ์แบบทุนนิยม แรงงานข้ามชาติก็เป็นปัจจัยจำเป็นของการทำประมงแหลมสิงห์ สำหรับการเปรียบเทียบผลกระทบเกี่ยวกับแรงงานข้ามชาติระหว่างก่อนและหลังนโยบายคณะรักษาความสงบแห่งชาติ(คสช.) จะพบว่า ด้านเศรษฐกิจ มีผลกระทบปานกลางไม่แตกต่างกัน   ด้านสังคมมีผลกระทบน้อยลง ด้านการเมืองการปกครอง มีผลกระทบน้อยลงค่อนข้างมาก  และด้านสาธารณสุข มีผลกระทบน้อยลง มาตรการในการแก้ไขปัญหาแรงงานข้ามชาติ พบว่า สามารถนำเสนอเป็นแบบจำลอง (Model)เป็น 2 ระดับ คือ มาตรการระดับแรกเพื่อการแก้ไขปัญหาในเชิงโครงสร้าง ควรใช้การจัดการประมงร่วมกันระหว่างรัฐกับชุมชน และมาตรการลำดับที่สองในการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า เช่น รัฐควรให้มีการจดทะเบียนแรงงานข้ามชาติตลอดทั้งปี รัฐควรจัดเก็บค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนแรงงานข้ามชาติที่เหมาะสม และการจัดตั้งศูนย์ร้องเรียนแรงงานข้ามชาติในชุมชนที่มีแรงงานข้ามชาติอาศัยอยู่ เป็นต้น