การศึกษาและวิเคราะห์บทบาทภูมิปัญญาด้านศิลปหัตถกรรมเพื่อการแสดงเชิงวัฒนธรรมในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและรวบรวมองค์ความรู้ภูมิปัญญาด้านศิลปวัฒนธรรมเพื่อการแสดงเชิงวัฒนธรรมในจังหวัดเชียงใหม่และวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ของงานศิลปหัตถกรรมเพื่อการแสดงที่มีต่อสังคม โดยใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารทางวิชาการ การสังเกตการณ์ การสัมภาษณ์ สื่อสารสนเทศ นำมาวิเคราะห์และสังเคราะห์ จนเกิดองค์ความรู้ที่นำไปบูรณาการใช้และต่อยอดได้ในอนาคต ผลการวิจัยพบว่า งานศิลปหัตถกรรมเกิดจากภูมิปัญญาของชาวบ้านในแต่ละท้องถิ่นที่มีการสอดแทรกวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ความเชื่อ และความศรัทธาของชาวล้านนาที่ปรากฏบนงานหัตถกรรม ผู้วิจัยได้พบงานศิลปหัตถกรรมทั้งหมด 25 อำเภอในจังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 51 อย่าง จำแนกเป็น 6 กลุ่ม ได้แก่ หัตถกรรมผ้าทอ ไม้แกะสลัก เครื่องจักสาน เครื่องปั้นดินเผา เครื่องเงินและโลหะ และกระดาษสา ในแต่ละกลุ่มมีทั้งผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในชีวิตประจำวันและเครื่องประดับตกแต่งที่มีความหลากหลายแตกต่างกันไป สะท้อนถึงบทบาทหน้าที่ของศิลปหัตถกรรมที่มีต่อสังคมในบริบทด้านต่าง ๆ ได้แก่ 1) ทางด้านภูมิปัญญาเป็นเครื่องมือในการถ่ายทอดและสะท้อนภูมิปัญญาชุมชนที่เป็นรากเหง้าของชุมชน 2) ทางด้านการศึกษาเป็นการสอดแทรกเนื้อหาสาระในรายวิชาต่าง ๆ ให้กับเยาวชนรุ่นหลังได้สืบสานอนุรักษ์และเผยแพร่ 3) ทางด้านธุรกิจเป็นการสร้างรายได้แก่ชุมชนและบุคคลที่เกี่ยวข้อง 4) ทางด้านการท่องเที่ยวเป็นมรดกทางวัฒนธรรมในการประชาสัมพันธ์ให้กับนักท่องเที่ยว