“พิธีเรียกขวัญ” พิธีกรรมทางความเชื่อเพื่อการรักษาโรคของชาวขมุ กรณีศึกษา บ้านหนองเป็ด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบทชุมชนชาวขมุบ้านหนองเป็ด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี 2) ศึกษารูปแบบพิธีกรรมการรักษาโรคของชาวขมุ และ 3) หาแนวทางในการอนุรักษ์ พิธีเรียกขวัญของชาวขมุ โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้พื้นที่ศึกษาบ้านหนองเป็ด อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงและลูกโซ่ จากผู้สูงอายุ ปราชญ์ชุมชนและผู้นำชุมชน จำนวน 18 คน โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก ประชุมกลุ่มย่อย สนทนาแบบไม่เป็นทางการและการสังเกตแบบมีส่วนร่วมจากคำถามตามวัตถุประสงค์การวิจัย ทำการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ตรวจสอบเนื้อหาโดยนำข้อมูลกลับไปให้ผู้เกี่ยวข้องยืนยันความถูกต้อง

ผลการวิจัยพบว่า 1) ชาวขมุในตำบลหนองเป็ดมีวิถีชีวิตแบบสันโดษเรียบง่าย ผูกพันกันแบบ เครือญาติ มีภาษาพูดเป็นของตนเองไม่มีภาษาเขียน มีการสืบทอดพิธีเรียกขวัญที่ได้รับการถ่ายทอดมาจากพ่อแม่โดยพิธีดังกล่าวไม่มีตำราเอกสารบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร 2) อาการเจ็บป่วยของชาวขมุที่เป็นโดยไม่ทราบสาเหตุ ชาวขมุมีความเชื่อว่าเกิดจากขวัญที่หายไปโดยเป็นการกระทำของผีบรรพบุรุษ 3) แนวทางการอนุรักษ์ พิธีเรียกขวัญของ  ชาวขมุ ได้แก่ 3.1) จัดตั้งกลุ่มเพื่อการอนุรักษ์ สืบสาน ฟื้นฟูประเพณี วิถีชีวิตและวัฒนธรรรมพื้นถิ่น 3.2) เสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพเยาวชนในชุมชนให้มีความภาคภูมิใจ ตระหนัก และเห็นความสำคัญของวิถีและภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านพิธีกรรมการเรียกขวัญ 3.3) เผยแพร่ความรู้ทางพิธีกรรมและวัฒนธรรมของชาวขมุสู่สาธารณชนผ่านสื่อสังคมออนไลน์ สื่อสาธารณะและเอกสารสิ่งพิมพ์