การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในจังหวัดสมุทรสาครตามวิถีพุทธเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อม

บทคัดย่อ

          การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาสถานการณ์ความเข้มแข็งของชุมชนด้านสิ่งแวดล้อมในจังหวัดสมุทรสาคร (2) เพื่อวิเคราะห์หลักธรรมสำหรับการเสริมสร้างเข้มแข็งของชุมชนเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อม และ (3) เพื่อสร้างและพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในจังหวัดสมุทรสาครตามวิถีพุทธเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อม เป็นการวิจัยแบบผสมวิธีทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างคือประชาชนที่อาศัยอยู่ในจังหวัดสมุทรสาคร จำนวน 400 คน พร้อมทั้งได้สัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 9 รูป/คน และผู้เข้าร่วมการสนทนากลุ่มเจาะจง จำนวน 6 รูป/คน เครื่องมือที่ใช้คือแบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์เชิงลึกแบบมีโครงสร้าง สถิติที่ใช้ ได้แก่ ความถี่, ร้อยละ, ค่าเฉลี่ย, ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบค่าที การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหาด้วยการอ่านจับใจความแล้วสรุปเพื่อตอบโจทย์วิจัยและวัตถุประสงค์ของการวิจัยที่กำหนดไว้
           ผลการวิจัยพบว่า (1) สถานการณ์ความเข้มแข็งของชุมชนด้านสิ่งแวดล้อมในจังหวัดสมุทรสาคร ทั้ง 2 ด้านคือด้านปัญหาสิ่งแวดล้อมและด้านการจัดการสิ่งแวดล้อม อยู่ในระดับมาก (2) หลักธรรมสำหรับการเสริมสร้างเข้มแข็งของชุมชนเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อมโดยภาพรวมคือหลักไตรสิกขา รายด้านคือหลักศีล 5 และโลกธรรม 8 ในด้านการปฏิวัติตนเอง, หลักฆราวาสธรรม 4 และอคติ 4 ในด้านการสร้างสรรค์ครอบครัว และหลักสังคหวัตถุ 4 อปริหานิยธรรม 7 ทศพิธราชธรรม 10 ในด้านการอุทิศตัวเพื่อสังคม (3) วิธีการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในจังหวัดสมุทรสาครตามวิถีพุทธเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อมทั้ง 3 ด้าน อยู่ในระดับมาก และนำมาสร้างเป็นรูปแบบการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนในจังหวัดสมุทรสาครตามวิถีพุทธเพื่อการจัดการสิ่งแวดล้อม คือ RFD MODEL = Revolution (การปฏิวัติตนเอง) Family (การสร้างสรรค์ครอบครัว) Dedication (การอุทิศตัวเพื่อสังคม) ซึ่งผลการประเมินคุณภาพรูปแบบของผู้เชี่ยวชาญในด้านความเหมาะสมและความเป็นไปได้ในการนำไปใช้อยู่ในระดับมากที่สุดทุกด้าน จากผลการทดลองใช้รูปแบบพบว่าหลังกิจกรรมการอบรมประชาชนมีความรู้ความเข้าใจรูปแบบมากกว่าก่อนการอบรม ความรู้ที่ได้รับเป็นประโยชน์ต่อการประพฤติตนตามวิถีพุทธเพื่อให้ชุมชนเข้มแข็ง และสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการจัดการสิ่งแวดล้อมได้