กฎหมายมหาชนและหลักกฎหมายมหาชน

บทคัดย่อ

        จากการศึกษาชื่อของกฎหมายไทยตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยจนถึงปัจจุบัน ไม่ปรากฏว่าประเทศไทยบัญญัติกฎหมายออกมาใช้ในชื่อกฎหมายมหาชน แต่พบคำว่า “กฎหมายมหาชน” เป็นชื่อของวิชาเรียนกฎหมายที่เรียนเกี่ยวกับเรื่องของอำนาจเพื่อใช้ในการปกครองในทุกระดับ มิใช่เรื่องที่มีโทษทางอาญาและมิใช่เรื่องทางแพ่ง แต่เป็นเรื่องเกี่ยวกับอำนาจที่บัญญัติอยู่ในกฎหมายต่าง ๆ อำนาจที่บัญญัติอยู่ในรัฐธรรมนูญ คืออำนาจนิติบัญญัติ อำนาจบริหาร อำนาจตุลาการ และอำนาจที่ได้มาจากกฎหมายอื่น ๆ เป็นเรื่องของกฎ คำสั่งทางปกครอง การกระทำทางปกครอง สัญญาทางปกครอง และเมื่อศึกษาเขตอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญ และศาลปกครองเป็นการพิจารณาคดีอันเกี่ยวกับเรื่องของอำนาจเช่นเดียวกัน คือศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาเรื่องเกี่ยวกับอำนาจนิติบัญญัติ อำนาจบริหาร และอำนาจตุลาการ และองค์กรที่เกี่ยวกับอำนาจทั้งสามดังกล่าว ส่วนศาลปกครองพิจารณาคดีเกี่ยวกับกฎ คำสั่งทางปกครอง การกระทำทางปกครอง และสัญญาทางปกครอง ซึ่งเป็นอำนาจปกครองที่ใช้ในการบริหารราชการแผ่นดิน ส่วนศาลยุติธรรมและศาลทหารมิได้พิจารณาคดีเกี่ยวกับเรื่องของอำนาจ และหลักเกณฑ์ที่ใช้เกี่ยวกับอำนาจ เรียกว่า “หลักกฎหมายมหาชน” เมื่อพิจารณาองค์ประกอบของอำนาจตามบทบัญญัติของกฎหมาย และตามเขตอำนาจของศาลจะพบว่าองค์ประกอบหรือโครงสร้างของอำนาจประกอบไปด้วย 1. กฎหมาย 2. ผู้ใช้อำนาจตามกฎหมาย 3. หลักเกณฑ์ที่กฎหมายบัญญัติ 4. อำนาจหน้าที่
             องค์ประกอบดังกล่าวจะขาดองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่งไม่ได้ กล่าวคือ ไม่มีกฎหมาย ไม่มีอำนาจ เพราะอำนาจได้มาจากกฎหมาย และกฎหมายจะบัญญัติผู้ใช้อำนาจไว้ด้วย ซึ่งผู้ใช้อำนาจจะต้องใช้อำนาจที่ได้รับมานั้นให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่กฎหมายบัญญัติ เพื่อให้บรรลุตามหน้าที่ตามที่กฎหมายบัญญัติไว้ และเมื่อเกิดกรณีพิพาทจะอยู่ในเขตอำนาจของศาลรัฐธรรมนูญหรือศาลปกครองแล้วแต่กรณี และหลักเกณฑ์ที่ศาลนำมาใช้ในการพิจารณาวินิจฉัยคดี เรียกว่า “หลักกฎหมายมหาชน”