การประเมินผลการจัดการโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การจัดการขยะมูลฝอย เป็นประเด็นที่ทวีความท้าทายในหลายประเทศทั่วโลกโดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศที่กำลังพัฒนาและเปลี่ยนผ่านสู่โลกสมัยใหม่ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการจัดการขยะมูลฝอยที่ไม่เหมาะสม การใช้เทคโนโลยีที่ล้าสมัยภายใต้สภาวะเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ การขาดความตระหนักและสำนึกที่ดีต่อการดูแลสภาพแวดล้อม จึงส่งผลกระทบอันน่าสะพึงกลัวต่อสภาพแวดล้อมของโลก บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อแสดงผลการศึกษา (1) สภาวะแวดล้อมของโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยเพื่อคัดแยกและทำปุ๋ยชีวภาพขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ (2) ความเหมาะสมของปัจจัยนำเข้า (Input) และกระบวนการการจัดการโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ (3) ผลผลิตของโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ และ (4) ความรู้ความเข้าใจและพฤติกรรมการจัดการขยะมูลฝอยของประชาชนในพื้นที่โดยรอบโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ เพื่อนำเสนอผลการศึกษาให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อใช้เป็นข้อมูลในการทบทวนโครงการ และการจัดการขยะมูลฝอยในครัวเรือนของประชาชนโดยรอบโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ การประชุมกลุ่มโดยใช้เทคนิคการระดมสมอง และการเดินทางไปศึกษาดูงานในพื้นที่ที่ประสบความสำเร็จในการจัดการขยะมูลฝอยการวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา และแบบจำลองซิปป์ ผลการศึกษาพบว่า การจัดการโครงการขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่มีปัจจัยสนับสนุนที่เป็นจุดแข็ง  (ค่าเฉลี่ยความเหมาะสมอยู่ที่ระดับมากขึ้นไป)ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ควรร่วมกันนำไปใช้เป็นแนวทางในการดำเนินการจัดการโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯต่อไป ได้แก่ (1) ด้านสภาวะแวดล้อมโดยรวมมีความสอดคล้องระดับมาก ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.19 (2) ด้านปัจจัยนำเข้า ในภาพรวมมีความเหมาะสมในภาพรวมระดับมาก ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.54 และด้านกระบวนการในภาพรวมมีความเหมาะสมระดับมาก ค่าเฉลี่ยเท่ากับ 3.70 อย่างไรก็ตาม ปัจจัยเสี่ยงซึ่งเป็นจุดบกพร่อง (ปัจจัยที่มีความเหมาะสมปานกลาง-น้อยที่สุด) ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่จักต้องร่วมกันปรับปรุงแก้ไขเพื่อลดปัญหาที่เกิดขึ้น ได้แก่ ผลกระทบด้านมลภาวะที่มีความรุนแรงในระดับปานกลาง ค่าเฉลี่ยในภาพรวมเท่ากับ 3.21 ทั้งนี้ประชาชนในพื้นที่โดยรอบโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดการขยะมูลฝอยในทุกประเด็น (ร้อยละ 93.23) และมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ในทุกประเด็นตามหลักการจัดการขยะมูลฝอยที่ถูกต้องดังนั้นแนวทางการจัดการขยะมูลฝอยในระยะสั้นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและประชาชนควรร่วมกับองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่ในการคงไว้ซึ่งปัจจัยสนับสนุนความสำเร็จของการจัดการโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ (จุดแข็ง) และร่วมกันกำหนดกติกาในการจัดการโครงการโรงงานกำจัดขยะมูลฝอยฯ เพื่อใช้ดำเนินงานต่อไปและจักต้องปรับปรุงแก้ไขปัจจัยเสี่ยง (จุดบกพร่อง) เพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น ส่วนการแก้ไขปัญหาระยะยาว องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรใช้กลุ่มประชาชนบ้านร้องขี้เหล็ก ตำบลเชิงดอย อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ (กลุ่มที่ได้รับเลือกเป็นตัวแทนไปศึกษาดูงานในพื้นที่ที่ประสบความสำเร็จในการจัดการขยะมูลฝอย) เป็นกลุ่มนำร่องในการจัดการขยะมูลฝอยในครัวเรือนด้วยตนเองโดยน้อมนำเอาหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับพื้นที่