ระบบการผลิต ความเสี่ยง และการยอมรับการเกษตรแบบมีพันธะสัญญาในการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ของเกษตรกรรายย่อยในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบระบบการผลิต ต้นทุน ผลตอบแทน และความเสี่ยงของเกษตรกรรายย่อยในการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบมีพันธะสัญญาและไม่มีพันธะสัญญา รวมทั้งศึกษาปัจจัยที่มีผ ลต่อการยอมรับการเกษตรแบบมีพันธะสัญญา โดยเก็บข้อมูลจากเกษตรกรผู้ปลูกข้าวโ พดเลี้ยงสัตว์ในอําเภอแม่แจ่ม และอําเภอพร้าว จังหวัดเชียงใหม่ในปีการผลิต 2555/2556 โดยใช้แบบสอบถามสัมภาษณ์เกษตรกรที่ทําการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบมีพันธะสัญญา 110 ตัวอย่าง และแบบไม่มีพันธะสัญญา 112 ตัวอย่าง รวมเป็น 222 ตัวอย่าง

ผลการศึกษาพบว่า ต้นทุนการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบมีพันธะสัญญามีค่าเฉลี่ย 4,270 บาทต่อไร่ ขณะที่ต้นทุนของเกษตรกรที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบไม่มีพันธะสัญญามีค่าเฉลี่ย 3,761 บาทต่อไร่ ในส่วนผลตอบแทนของเกษตรกรทั้งสองแบบติดลบทั้งคู่ และเมื่อทําการวิเคราะห์ความแตกต่างกันของข้อมูล ต้นทุน และผลตอบแทนของเกษตรกรที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ทั้งสองแบบ พบว่าไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ 0.05

การวิเคราะห์ความเสี่ยงโดยหาค่าสัมประสิทธิ์ความแปรปรวน พบว่าเกษตรกรที่ปลูกข้าวโพดแบบมีพันธะสัญญา เมื่อวิเคราะห์โอกาสของการเกิดขึ้นของรายได้ พบว่ารายได้รวมที่คาดวาจะไดรับ เท่ากับ 4,275 บาทต่อไร่ และมีค่าสัมประสิทธิ์ความแปรปรวนของรายได้ เท่ากับ 0.28 ส่วนเกษตรกรที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบไม่มีพันธะสัญญา เมื่อวิเคราะห์โอกาสของการเกิดขึ้นของรายได้ พบว่า รายได่รวมที่คาดวาจะไดรับ เท่ากับ 4,065 บาท และมีค่าสัมประสิทธิ์ความแปรปรวนของรายได้ เท่ากับ 0.32 แต่เมื่อเปรียบเทียบโอกาสของการขาดทุน พบว่า เกษตรกรที่ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์แบบมีพันธะสัญญามีโ อกาสขาดทุนสูงถึง 58 เปอรเซ็นต์ ซึ่งสูงกว่าเกษตรกรแบบไม่มีพันธะสัญญาที่มีโอกาสขาดทุน 52 เปอรเซ็นต์ ผลการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีผลต่อการยอมรับเกษตรแบบมีพันธะสัญญาของเกษตรกร พบว่า มี 4 ปัจจัย ได้แก่ ต้นทุนในการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ การได้รับการส่งเสริมหรือให้ข้อมูลเกี่ยวกับเกษตรกรแบบมีพันธะสัญญา เคยทําพันธะสัญญามาก่อนหรือไม่ในปีที่ผ่านมา อย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 และประสบการณ์ในการผลิตข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ของหัวหน้าครัวเรือนอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05