เปรียบเทียบลักษณะทางสังคม-เศรษฐกิจของชาวนาผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ในภูมิภาคต่างๆ ของไทย

Abstract

การวิจัยเชิงสำรวจนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบลักษณะทางสังคม-เศรษฐกิจของชาวนาผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ในภูมิภาคต่างๆ ของประเทศไทย ประชากรของการสำรวจในครั้งนี้ คือ ชาวนาผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ที่ได้รับการรับรองโดยกองตรวจสอบและรับรองมาตรฐานข้าว กรมการข้าว กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จากการค้นคว้าข้อมูล พบว่า มีชาวนาที่ได้รับการรับรองดังกล่าวและขอต่ออายุการรับรองในปีการผลิต 2558 จำนวนทั้งหมด 1,210 คน ใช้แผนการเลือกตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิหลายขั้น กำหนดตัวอย่างขนาด 250 คน ด้วยค่าความคลาดเคลื่อนในการประมาณค่าเฉลี่ยประชากรด้วยค่าเฉลี่ยตัวอย่างที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 ซึ่งได้จากสูตรคำนวณขนาดตัวอย่างของ Cochran (1976) และจัดสรรขนาดตัวอย่างออกไปในแต่ละภูมิภาค (ชั้นภูมิ) แบบเป็นสัดส่วนกับขนาดประชากรใน แต่ละชั้นภูมิ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ การวิเคราะห์ความแปรปรวนของค่าเฉลี่ยแบบจำแนกทางเดียว (One-Way ANOVA) ด้วยสถิติ F-test และเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยรายคู่ด้วยสถิติ Scheffe

จากผลการศึกษา ได้ข้อค้นพบว่า ชาวนาภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้มีลักษณะสังคม-เศรษฐกิจที่ต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ คือ การมีน้ำในระบบชลประทาน  ในขณะที่ อายุของชาวนา  ประสบการณ์ปลูกข้าวอินทรีย์ การเช่าพื้นที่ปลูก การมีพื้นที่ปลูกเป็นของตนเอง รายได้รวมทั้งในและนอกภาคเกษตรอินทรีย์ ต้นทุนผลิต และต้นทุนทั้งหมดที่เป็นเงินสดของชาวนาตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคใต้จะไม่ต่างกัน แต่จะต่างจากชาวนาภาคเหนืออย่างมีนัยสำคัญ  นอกจากนี้ ยังพบว่า ขนาดพื้นที่ปลูกและผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ของชาวนาภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือไม่ต่างกัน แต่จะต่างจากชาวนาภาคใต้อย่างมีนัยสำคัญ

This survey research aims to compare organic rice farmers’ socio-economic characteristics in various regions of Thailand. This survey’s populations are organic rice farmers who are certified by Division of Rice Product Inspection and Certification, Rice Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives. From primary research, there were 1,210 farmers who are certified or requesting for certification renewal in production year of 2015. From multi-stage stratified random sampling plan, sample size was 250 with error from estimation population mean from sample mean at significant level of 0.05. This was obtained from Cochran (1976) 

statistical sample size formula. Sample size was distributed in each region by proportional-to-size allocation. Statistics that used in data analysis were one way analysis of variance (ANOVA) was done by F-test and multiple comparison was done by Scheffe’s method.

From the study, the significant different of socio-economic characteristic between Northern, Northeastern and Southern farmers was irrigation. Farmer age, experience in organic rice farming, rice field renting, rice field ownership, total revenue in both organic agriculture and non-organic agriculture, production cost, and total cash cost of were not different in farmer in Northeastern and Southern regions but significantly different from farmers in Northern region. Moreover, rice field size and output per rai content of farmers in Northern and Northeastern region were not different, but significantly different from farmers in Southern region.