ปัญหาการใช้สิทธิในการเปลี่ยนมือที่ดินตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 (ส.ป.ก.)

บทคัดย่อ

             วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาที่มาของสภาพปัญหา หลักเกณฑ์ ทฤษฎีและมาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวกับอำนาจของเจ้าหน้าที่ในการออกโฉนดหรือหนังสือแสดงสิทธิหรือการแบ่งแยกที่ดิน ส.ป.ก. ตามพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 39 ศึกษาเปรียบเทียบกฎหมายไทยกับกฎหมายต่างประเทศในเรื่องการได้สิทธิในที่ดิน ส.ป.ก. เพื่อนำผลของการศึกษามาเสนอเป็นแนวทางในการปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายให้บุคคลที่ครอบครองที่ดิน ส.ป.ก. สามารถเปลี่ยนมือให้บุคคลอื่นนอกจากทายาทโดยธรรมได้

             ผลวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ศึกษาจากประมวลกฎหมายที่ดิน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์  พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 หนังสือ ตำรา บทความวิชาการกฎหมาย และการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านรวมทั้งประชาชนผู้ที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่ากรณีในการแจ้งความประสงค์จะได้สิทธิในที่ดินตามมาตรา 27 ตรี ตามประมวลกฎหมายที่ดิน ส.ป.ก. จึงมิอาจกระทำได้ สำหรับกรณีเป็นผู้ครอบครองมาก่อนการกำหนดเป็นเขตป่าไม้ หลังจากการประกาศใช้ประมวลกฎหมายที่ดินปี พ.ศ. 2497 สามารถออกหนังสือแสดงสิทธิได้จากการสำรวจตามมาตรา 58 และมาตรา 58 ทวิ ตามประมวลกฎหมายที่ดิน ดังนั้น พนักงานเจ้าหน้าที่จะออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินเฉพาะผู้ที่แจ้ง ส.ค.1 และแจ้ง ส.ค. 2 ก่อนการกำหนดเป็นเขต ส.ป.ก. เท่านั้น พนักงานเจ้าหน้าที่จึงไม่มีสิทธิออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดินจึงทำให้บุคคลที่ครอบครองขาดสิทธิในที่ดิน ส.ป.ก.

              ข้อเสนอแนะควรมีการปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 39 วางหลักว่า ที่ดินที่บุคคลได้รับสิทธิโดยการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมจะทำการแบ่งแยกหรือโอนสิทธิในที่ดินนั้นไปยังผู้อื่นมิได้ เว้นแต่เป็นการตกทอดทางมรดกแก่ทายาทโดยธรรมหรือโอนไปยังสถาบันเกษตรกรหรือ เพื่อประโยชน์ในการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 39 ควรปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมกำหนดสิทธิให้ผู้ที่ทำกินหรือครอบครองในที่ดิน ส.ป.ก. ขายหรือแบ่งแยกให้บุคคลอื่นที่มิใช่ทายาทโดยธรรมได้ เพราะจะทำให้ไม่เกิดความเหลื่อมล้ำในการถือครองที่ดินอย่างเช่นบุคคลที่มีกรรมสิทธิ์ในที่ดิน (โฉนดที่ดิน) ใบรับรองการทำประโยชน์ในที่ดิน (น.ส. 3 น.ส. 3 ก) หนังสือสำคัญแสดงสิทธิในที่ดิน (ส.ค. 1) ซึ่งจะทำให้การใช้สิทธิในการถือครองที่ดิน ส.ป.ก. ของประชนโดยรวมในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ทำกินหรือครอบครองในที่ดิน ส.ป.ก. ได้สิทธิในการขายหรือแบ่งแยกให้บุคคลที่มิใช่ทายาทได้รวมทั้งจะเป็นการส่งเสริมให้ประชาชนมีที่ดินในการทำเกษตรกรรมและจะส่งผลดีต่อเศรษฐกิจของประเทศไทยให้ดียิ่งขึ้น