ปัญหาและแนวทางการพัฒนากฎหมายเกี่ยวกับบทบาททนายความหรือที่ปรึกษากฎหมาย ในการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในคดีอาญา: กรณีศึกษาศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเลย

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ 4 ข้อ คือ 1) เพื่อศึกษาปัญหาการกำหนดองค์กรที่จะควบคุมและอำนาจหน้าที่ในการควบคุมทนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในคดีอาญา 2) เพื่อศึกษาปัญหาบทบาททนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในขั้นตอนของการตรวจสอบการจับกุม  3) เพื่อศึกษาปัญหาบทบาทของทนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในขั้นตอนการจัดทำแผนแก้ไขบำบัดฟื้นฟูทั้งก่อนฟ้องคดีและหลังฟ้องคดี  4) เพื่อให้ได้ข้อมูลสำหรับเป็นข้อเสนอแนะในการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 การวิจัยครั้งนี้ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเป็นการวิจัยเอกสารและการสัมภาษณ์แบบเชิงลึก กลุ่มประชากรที่จะศึกษาคือ 1) ผู้พิพากษาศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเลย จำนวน 3 คน 2) พนักงานอัยการจากสำนักงานอัยการคดีเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเลย จำนวน 1 คน  3) ทนายความที่ผ่านการอบรมและได้จดทะเบียนเป็นที่ปรึกษากฎหมายในจังหวัดเลย จำนวน 3 คน 4) พนักงานสอบสวนในจังหวัดเลย จำนวน 3 คน  5) เจ้าหน้าที่จากสำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเลย จำนวน 1 คน  6) ผู้ปกครองของเด็กและเยาวชนที่เคยถูกดำเนินคดีอาญาในศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเลย จำนวน 3 คน ผู้วิจัยนำเสนอข้อมูลโดยใช้วิธีการพรรณนาเชิงวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า สภาทนายความเหมาะสมที่จะเป็นองค์กรที่จะควบคุมและอำนาจหน้าที่ในการควบคุมทนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในคดีอาญา และเห็นสมควรที่จะแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติทนายความ พ.ศ. 2528 ให้เพิ่มเติมคำนิยามในมาตรา 4 คำว่า “ทนายความ” หมายความว่า “ผู้ที่สภาทนายความได้รับจดทะเบียนและออกใบอนุญาตให้เป็นทนายความและให้รวมถึงที่ปรึกษากฎหมายในศาลเยาวชนและครอบครัวด้วย” ซึ่งจะทำให้สภาทนายความมีอำนาจในการดูแลควบคุมที่ปรึกษากฎหมายในศาลเยาวชนและครอบครัวได้ ปัญหาบทบาททนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในขั้นตอนของการตรวจสอบการจับกุม เห็นสมควรแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 73 ให้บัญญัติเพิ่มเติมข้อความต่อไปนี้ “ให้เด็กและเยาวชนพบและปรึกษากฎหมายกับที่ปรึกษากฎหมายโดยไม่มีผู้อื่นอยู่ร่วมด้วย” จะทำให้การคุ้มครองเด็กและเยาวชนในกรณีการตรวจสอบการจับกุมมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพราะเด็กหรือเยาวชนจะได้กล้าพูดความจริงว่าการจับของเจ้าพนักงานเป็นการจับโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ บทบาทของทนายความหรือที่ปรึกษากฎหมายในขั้นตอนการจัดทำแผนแก้ไขบำบัดฟื้นฟูทั้งก่อนฟ้องคดีและหลังฟ้องคดี เห็นสมควรแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 86 มาตรา 87 มาตรา 90 และมาตรา 91 ให้เพิ่มที่ปรึกษากฎหมายเข้าไปในการจัดทำแผนแก้ไขบำบัดฟื้นฟูทั้งก่อนฟ้องคดีและหลังฟ้องคดี เพื่อที่ปรึกษากฎหมายจะได้เข้าไปทำหน้าที่ในการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในคดีอาญา โดยเฉพาะการให้ความรู้ด้านกฎหมายที่จำเป็นและที่ควรรู้ที่จะเป็นประโยชน์แก่เด็กและเยาวชน