การพัฒนารูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายใน สถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก : การวิจัยแบบผสมผสาน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Method Research) แบบแผนเชิงสำรวจบุกเบิก : รูปแบบการพัฒนาสารระบบ (Exploratory Design : Taxonomy Development Model) ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่าง ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ และ ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณ มีวัตถุประสงค์ของการวิจัย เพื่อพัฒนาและตรวจสอบความตรงของรูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของประสิทธิผล          การดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา และ เพื่อศึกษาแนวทางในการสนับสนุน และส่งเสริมประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก  การดำเนินการวิจัย แบ่งออกเป็น 4 ระยะ คือ  ระยะที่ 1 การสร้างรูปแบบเชิงสมมุติฐาน ตามทฤษฎี  งานวิจัย และสารสนเทศที่เกี่ยวข้อง ระยะที่ 2 การปรับรูปแบบด้วยระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ระยะที่ 3 การศึกษาแนวทาง            การดำเนินงานประกันคุณภาพภายใน จากสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็กที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best practices)และระยะที่ 4  การตรวจสอบความสอดคล้องกลมกลืนของรูปแบบและพารามิเตอร์ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็กกับข้อมูลเชิงประจักษ์ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย เป็นสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ที่ได้รับการ “รับรอง” มาตรฐานคุณภาพการศึกษา รอบที่สาม จาก สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน) ในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 585 โรงเรียน ผู้ให้ข้อมูลในการวิจัย 1,170 คน ได้มาโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน (Multi - Stage Random Sampling) เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามมาตรประมาณค่า 5 ระดับ การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติบรรยาย ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยเลขคณิต ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ สถิติอ้างอิงด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป  และวิเคราะห์ตรวจสอบความตรงของตัวแบบด้วยโปรแกรม Mplus Version 7.2 การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ ใช้ การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และสรุปเป็นความเรียง ผลการวิจัย พบว่า

1. รูปแบบปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสำเร็จของประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก ประกอบด้วย ตัวแปรแฝง 5 ตัวแปร ได้แก่ ปัจจัยด้านสมรรถนะผู้บริหารสถานศึกษาปัจจัยด้านสมรรถนะของครูปัจจัยด้านบรรยากาศและสภาพแวดล้อมสถานศึกษา ปัจจัยด้านวิธีดำเนินการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาและปัจจัยด้านประสิทธิผลของการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา โดยตัวแปรแฝงทั้งหมด วัดจากตัวแปรสังเกตได้ จำนวน 23 ตัว

2. รูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก มีความสอดคล้องกลมกลืน กับ ข้อมูลเชิงประจักษ์ ( =14.784,df=12, /df=1.23 P-Value= 0.2534, RMSEA=0.020, CFI=0.999, TLI=1.000และ SRMR=0.005)  ปัจจัยที่มีอิทธิพลทางตรง  พบว่า  มีค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลทางตรง 4 ปัจจัยเรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือ ปัจจัยด้านวิธีดำเนินการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ปัจจัยด้านสมรรถนะครู ปัจจัยด้านบรรยากาศและสภาพแวดล้อมสถานศึกษา ปัจจัยด้านสมรรถนะผู้บริหารสถานศึกษาตามลำดับ ปัจจัยอิทธิพลทางอ้อม พบว่า มีค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลทางอ้อม 3 ปัจจัยเรียงลำดับจากมากไปหาน้อย คือปัจจัยด้านสมรรถนะครู ปัจจัยด้านบรรยากาศและสภาพแวดล้อมสถานศึกษา ปัจจัยด้านสมรรถนะผู้บริหารสถานศึกษา  และอิทธิพลรวม พบว่า ค่าสัมประสิทธิ์อิทธิพลรวมของปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็ก 4 ปัจจัย โดยเรียงลำดับจากค่ามากไปหาน้อย คือ ปัจจัยด้านวิธีดำเนินการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา ปัจจัยด้านสมรรถนะผู้บริหารสถานศึกษาปัจจัยด้านบรรยากาศและสภาพแวดล้อมสถานศึกษา ปัจจัยด้านสมรรถนะครู

3. แนวทางการพัฒนามาตรฐานการศึกษา  การสนับสนุนและส่งเสริมประสิทธิผลการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็กจากการศึกษาสถานศึกษาขั้นพื้นฐานขนาดเล็กที่มีวิธีปฏิบัติที่เป็นเลิศ (Best Practices)ในด้านการดำเนินงานประกันคุณภาพภายในที่มีประสิทธิผล ประกอบด้วยกระบวนการ 5 ขั้นตอน คือ การสร้างความตระหนักที่มุ่งสู่คุณภาพ การเตรียมความพร้อมสู่การพัฒนาคุณภาพ การขับเคลื่อนแผนสู่การปฏิบัติ การนิเทศ ติดตามและประเมินผล และการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้ที่ยั่งยืน