การจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพประชากรวัยทำงานด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นจังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์ และสภาพปัญหา พฤติกรรมความเสี่ยงด้านสุขภาพประชากรวัยทำงานของชุมชนบ้านโสกนาค ตำบลวังม่วง อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น 2) สร้างและพัฒนารูปแบบ การจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพวัยทำงานด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนบ้านโสกนาค ตำบลวังม่วง อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่นและ 3) ทดลองใช้รูปแบบ และประเมินผล รูปแบบการจัดความเสี่ยงด้านสุขภาพประชากรวัยทำงานด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ของชุมชนบ้านโสกนาคตำบลวังม่วง อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี กลุ่มเป้าหมายการวิจัย คือ กลุ่มที่ 1 ศึกษาสถานการณ์ สภาพปัญหา จำแนกเป็นกลุ่มเป้าหมายที่ใช้ตอบแบบสอบถาม จำนวน 15 คน กลุ่มเป้าหมายที่ใช้ในการสนทนากลุ่ม จำนวน 30 คน กลุ่มที่ 2 สร้างและพัฒนารูปแบบ จำแนกเป็น ประชากรวัยทำงานที่มีความเสี่ยงด้านสุขภาพ จำนวน 20 คน ตัวแทนครอบครัวผู้ดูแล (ที่มีสุขภาพปกติ) ของคนวัยทำงานที่เข้าร่วมกิจกรรม จำนวน 20 คน ปราชญ์ชุมชน จำนวน 5 คน ผู้นำชุมชน 5 คน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน แกนนำ จำนวน 15 คน เจ้าหน้าที่สาธารณสุขจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลวังม่วง รวม 30 คน และกลุ่มที่ 3 ทดลองใช้รูปแบบ จำแนกเป็น ประชากรวัยทำงานที่เข้าร่วมกิจกรรม จำนวน 20 คน ตัวแทนครอบครัวผู้ดูแล (ที่มีสุขภาพปกติ) ของคนวัยทำงาน จำนวน 20 คน ปราชญ์ชุมชน จำนวน 5 คน ผู้นำชุมชน จำนวน 5 คน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน แกนนำ จำนวน 15 คน จ้าหน้าที่สาธารณสุขจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลวังม่วง จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์
แบบสนทนากลุ่ม แบบสังเกต และแบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้ค่าเฉลี่ยและค่าร้อยละ และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า
สถานการณ์ และ สภาพปัญหา พฤติกรรมความเสี่ยงด้านสุขภาพวัยทำงานของชุมชน พบว่า ชุมชนบ้านโสกนาค ตำบลวังม่วง อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่นมีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 1,250 คน คนในวัยทำงานส่วนใหญ่ยังมีพฤติกรรมความเสี่ยงด้านสุขภาพตามหลัก 3อ.2ส. โดยเฉพาะอย่างยิ่งการดื่มสุราและสูบบุหรี่ชุมชนจะต้องร่วมกันแก้ไขปัญหาของพฤติกรรม ผู้วิจัยใช้กระบวนการ PAOR : วิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการในชั้นเรียนโดยใช้วงจร PAOR 4 ขั้นตอนคือ ขั้นวางแผน (Plan) ขั้นปฏิบัติการ (Act) ขั้นสังเกตการณ์ (Observe) และขั้นสะท้อนผลการปฏิบัติ (Reflect) แต่ใช้กระบวนการ PAOR: ในขั้นวางแผน (Plan) ขั้นปฏิบัติการ (Act) โดยการมีส่วนร่วมของกลุ่มเป้าหมาย ตามกระบวนการ PAOR ได้หลักสูตร “การจัด
การความเสี่ยงด้านสุขภาพในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ผู้มีปัญหาความเสี่ยงด้านสุขภาพโดยการป้องกัน ส่งเสริม บำบัดรักษา ฟื้นฟูสุขภาพ ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น” ที่มีคุณภาพ และผลการทดลองใช้หลักสูตร และประเมินผลหลักสูตร
พบว่า การดำเนินการกิจกรรมเรียนรู้ โดยการสร้างการมีสวนร่วมกันของกลุ่มเป้าหมาย และคนในชุมชน ผ่านรูปแบบการจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพวัยทำงานด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนบ้านโสกนาค ในการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพวัยทำงาน ของกลุ่มเป้าหมาย และการจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้วยชุดความรู้ใหม่และการขับเคลื่อนตามหลัก ละ มละ 9 ทำให้คนในชุมชุนสามารถจัดการความเสี่ยงสุขภาพมีภูมิคุ้มกันใหม่ ให้กับจิตใจ คือ ละมลทิน ดำรงชีวิตอย่างมีศักดิศรี พอเพียง พึ่งตนเองได้ มีสุขภาพแข็งแรง ทั้งกายและใจ ด้วยภูมิปัญญา ท้องถิ่น โดยมีรูปแบบ การจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ผู้มีปัญหาความเสี่ยงด้านสุขภาพ โดยการป้องกัน ส่งเสริม บำบัดรักษา ฟื้นฟู สุขภาพ ด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น ละมลทินโดยการถ่ายทอดผ่านหลักธรรมที่เป็นเครื่องชำระจิตสร้างภูมิคุ้มกันใหม่ ให้กับจิตใจ ในการจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่น คือ การละมลทิน 9 ภายใต้ฐานคิด “ นวกะ ละมลทิน สร้างศักดิ์ศรี สร้างสุขภาพดี บนวิถีภูมิปัญญา”