ปัจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลต่อความเข้มแข็งของหมู่บ้านชุมชนชนบท ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่างของประเทศไทย Causal Factors Affecting the Strength of Rural Communities in the Lower Part of Northeastern Thailand

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลต่อความเข้มแข็งของหมู่บ้านชุมชนชนบท ภาคตะวันออก
เฉียงเหนือตอนล่าง ขอบเขตการดำเนินการวิจัย แบ่งการศึกษาออกเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 เป็นการวิจัยเชิงสำรวจสภาพ
ปัญหา เครื่องมือคือแบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่าง 387 หมู่บ้าน จำนวน 2,392 คน ในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ มหาสารคาม
สุรินทร์ และศรีสะเกษ ระยะที่ 2 เป็นการวิเคราะห์ข้อมูลและกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนาความเข้มแข็งหมู่บ้านชุมชน
ชนบทภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่างด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป เพื่อหาค่าสถิติบรรยาย และการวิเคราะห์
โครงสร้างความสัมพันธ์เชิงเส้นกำหนดตัวแปรศึกษาไว้ 6 ตัวแปร ระยะที่ 3 เป็นการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมของภาคีพัฒนา
ในการกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนาความเข้มแข็งของหมู่บ้านชุมชนชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง ดำเนินการใน
จังหวัดนครราชสีมา ชัยภูมิ มหาสารคาม สุรินทร์ และศรีสะเกษ ผลการวิจัยพบว่า
ปัจจัยที่มีผลต่อความเข้มแข็งของหมู่บ้านชุมชนชนบทภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่างเรียงตามลำดับของความสำคัญ
คือ 1) บุคคล 2) ครัวเรือน 3) กองทุนชุมชน 4) กลุ่มองค์กรชุมชน 5) เครือข่ายองค์กรชุมชนโดยมีความสัมพันธ์ทางโครงสร้าง
ดังนี้
1. บุคคลที่มีอิทธิพลทางตรงต่อกองทุนชุมชน เครือข่ายองค์กรชุมชน
2. ครัวเรือนมีอิทธิพลทางตรงกับกองทุนชุมชน เครือข่ายองค์กรชุมชน
3. กลุ่มองค์กรชุมชนมีอิทธิพลทางตรงกับกองทุนชุมชน กลุ่มองค์กรชุมชน
4. บุคคล ครัวเรือน และกลุ่มองค์กรชุมชน ต่างมีอิทธิพลทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อความเข้มแข็งของหมู่บ้านชุมชน
โดยมีอิทธิพลทางตรงมากกว่าทางอ้อมทั้ง 3 ปัจจัย

The purpose of this research was to analyze causal factors affecting the strength of rural
communities in the lower part of Northeastern Thailand. The research framework consisted of three
phases. Phase 1 was a contextual study of the problems, the data were collected by a questionnaire
from 2392 villagers of 389 villages in Nakhon Ratchasima, Chaiyaphum, Maha Sarakham, Surin and
Si Sa Ket Provinces. Phase 2 was data analysis and formulation of strategies for the strength
development of rural communities in the lower part of Northeastern Thailand. The data were analyzed
by computer program for descriptive statistics value and LISREL version 8.72. The LISREL was
employed to analyze the linear relation among 6 variables. Phase 3 was participatory action of
development partners for formulate the strategy for the strength development of rural communities in
the lower part of Northeastern Thailand.
The research finding indicated that the major factors affected the strength of rural communities in
the lower part of Northeastern Thailand were villagers, families, community funds, organization in
community and community network. The relations of these factors were described as follows
1. The villagers affected directly community funds and community network.
2. The families affected directly community funds and community network.
3. The organizational network affected directly community funds and organizational network.
4. The villagers, families and organizational network affected both directly and indirectly the
strength of the rural communities in the lower part of Northeastern Thailand.