การมีส่วนร่วมของชุมชนในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ในสถานศึกษาอย่างยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นของอำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย 2) เพื่อศึกษาสภาพการมีส่วนร่วมของชุมชนในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ในสถานศึกษาอย่างยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย 3) เพื่อศึกษาแนวทางในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ในสถานศึกษาอย่างยั่งยืนตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วย ผู้ทรงภูมิปัญญาท้องถิ่นในอำเภอเมืองสุโขทัย จำนวน 50 คน กลุ่มผู้บริหารสถานศึกษา ครู อาจารย์ผู้สอน คณะกรรมการประจำวิทยาลัย ผู้ปกครอง ศึกษานิเทศก์ ผู้นำชุมชน ผู้บริหารท้องถิ่น ภูมิปัญญาท้องถิ่น และผู้ที่เกี่ยวข้องในอำเภอเมืองสุโขทัย จำนวน 50 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์และแนวคำถามสำหรับสนทนากลุ่ม การวิเคราะห์ข้อมูลใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) ภูมิปัญญาท้องถิ่นอำเภอเมืองสุโขทัย ผลงานส่วนใหญ่เป็นงานที่ต้องใช้ฝีมือและมีความประณีต สาขาที่มีภูมิปัญญาท้องถิ่นมากที่สุด คือ สาขาศิลปหัตกรรม รองลงมา คือ สาขาเกษตรกรรมและสาขาการแพทย์แผนไทย มีจำนวนเท่ากัน กระบวนการเรียนรู้และสั่งสมประสบการณ์มีลักษณะที่แตกต่างกัน คือ การถ่ายทอดจากบรรพบุรุษ บิดา มารดา การเรียนรู้จากครู อาจารย์ คนรุ่นเก่า การศึกษาค้นคว้าเรียนรู้ด้วยตนเองและการลองผิดลองถูก การเข้าร่วมการฝึกอบรมโดยมีหน่วยงานรับผิดชอบในการจัดกิจกรรมสำหรับกรรมวิธีในการผลิตก็จะไม่ซับซ้อนเน้นการผลิตที่ทำกันได้ง่ายและใช้วัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่น 2) สภาพการมีส่วนร่วมของชุมชนในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ ได้แก่ การมีส่วนร่วมของชุมชนในการให้ข้อมูลและการวางแผน การมีส่วนร่วมในการดำเนินการ การมีส่วนร่วมในการรับผลประโยชน์ และการมีส่วนร่วมในการติดตามและประเมินผล กลุ่มบุคคลที่มีส่วนร่วมเป็นหลักมี 10 กลุ่ม ได้แก่ 1) คณะกรรมการประจำวิทยาลัย 2) ผู้ปกครองนักเรียน นักศึกษา 3) ครู/ผู้ที่เกษียณอายุราชการ  4) ครู อาจารย์ผู้สอน 5) ผู้บริหารสถานศึกษา 6) คนในพื้นที่ 7) ผู้นำชุมชน 8) ศึกษานิเทศก์ 9) ภูมิปัญญาท้องถิ่น และ 10) เจ้าหน้าที่รัฐ/หน่วยงานราชการ               3) แนวทางในการนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ คือ จัดทำเป็นทำเนียบภูมิปัญญาท้องถิ่น การจัดทำฐานข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นในรูปของเว็บไซต์และการจัดทำเป็นเอกสาร ซีดี สื่อสิ่งพิมพ์ วิดีทัศน์ และบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน จัดให้มีนิทรรศการภูมิปัญญาท้องถิ่น และผู้บริหารสถานศึกษาทุกระดับ ควรมีนโยบายส่งเสริมหลักสูตรท้องถิ่นในสถานศึกษาอย่างจริงจัง และการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ ในรูปแบบของสื่อต่างๆ