การย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายด้วยสีย้อมธรรมชาติจากเปลือกงิ้วสำหรับอุตสาหกรรมครอบครัว

Abstract

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสมบัติทางเคมีของน้ำย้อมสีจากเปลือกงิ้ว ค่าสีของเส้นด้ายฝ้าย     ความพึงพอใจของผู้ใช้ที่มีต่อสีเส้นด้ายฝ้าย และความคงทนของสีเส้นด้ายฝ้ายที่ย้อมด้วยน้ำย้อมสีจากเปลือกงิ้ว โดยผู้วิจัยได้กำหนดระเบียบวิธีวิจัยตามวัตถุประสงค์ แบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอนดังนี้  ขั้นตอนที่หนึ่ง การศึกษาการย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายด้วยสีย้อมจากเปลือกงิ้ว เป็นการวิจัยเชิงทดลองและสำรวจ โดยการทดลองย้อมสีเส้นด้ายฝ้าย ในห้องปฏิบัติการ ประกอบด้วย การเตรียมน้ำย้อมสีด้วยการใช้น้ำเป็นตัวสกัด ศึกษาสมบัติทางเคมีของสีย้อม ศึกษาค่าความยาวคลื่นที่สารดูดกลืนแสงมากที่สุด การปรับสภาพเส้นด้ายฝ้ายก่อนทำการย้อม การย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายในห้องปฏิบัติการ ศึกษาค่าสีของเส้นด้ายฝ้ายหลังการย้อม ศึกษาความพึงพอใจต่อสีของเส้นด้ายฝ้ายที่ได้จากการย้อมสี  ศึกษาความคงทนของสีต่อแสง และการซัก ขั้นตอนที่สอง การศึกษาการย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายด้วยสีย้อมจากเปลือกงิ้วในระดับต้นแบบและถ่ายทอดเทคโนโลยีการย้อมสู่ชุมชน ผลการวิจัย สรุปได้ดังนี้ 1) น้ำย้อมสีจากเปลือกงิ้ว มีสมบัติเป็นกรด มีสีส้มและเมื่อทิ้งไว้นานๆ จะมีสีคล้ำ ดูดกลืนแสงมากที่สุดที่ความยาวคลื่น 505          นาโนเมตร มีองค์ประกอบทางเคมีประกอบด้วย สารแทนนินและสารแอนทราควิโนน  2) เมื่อย้อมสีเส้นด้ายฝ้าย  ด้วยน้ำย้อมสีจากเปลือกงิ้ว เส้นด้ายฝ้ายมีสีชมพู และน้ำตาล โดยมีค่าสี ในระบบ CIE LAB มีค่า ความสว่าง (L*) ระหว่าง 35.30-53.21 ค่าสีแดง (a*) ระหว่าง 16.84-19.18 และค่าสีเหลือง (b*) ระหว่าง 12.23-15.95           3) ผู้ใช้มีความพึงพอใจต่อสีของเส้นด้ายฝ้ายที่ย้อมด้วยน้ำย้อมสีจากเปลือกงิ้ว โดยเฉลี่ย 3.72 จาก 5.00 

คำสำคัญ  : การย้อมสี / ค่าสี / สารช่วยย้อม / การย้อมในระดับต้นแบบ

The objectives of this research are to study the chemical quality of dye from red cotton bark, color value, user satisfaction and color fastness of dye on cotton yarn. The methodology of research has 2 steps, the first step is the study of dyeing in a laboratory consists of  physical and chemical studies, cotton yarn preparations,  dyeing processes, user’s satisfaction and dye fixation. The second step is dyeing in a pilot scale level and technological transfer to the community. The results are as follows :  1) The chemical properties of dye are acid, orange color, and maximum wavelength at 505 nm., its chemical components are tannin and anthraquinone. 2) Dyed cotton yarns are pink and brown, their color values in CIELAB system  are L* = 35.30-53.21, the red values (a*) = 35.30-53.21 yellow values ( b*) = 12.23-15.95.               3) The average satisfaction score on dyed cotton yarn colors is 3.72 out of 5.00 4) The color fastness of dye on cotton yarns are good to wash, but moderate to light. 5) The color of cotton yarns obtained from pilot scale and laboratory dyeing are the same. 6) The workshop participants have the good attitude to the workshop process. 

Keywords : Dyeing / Color Value /  Mordant / Small  Scale Industry Dyeing