กำเนิดและความท้าทายของศิลปศาสตร์ในระบบการศึกษาไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มองกลับไปถึงกำเนิดของแนวคิดเรื่องการศึกษาแบบศิลปศาสตร์ในสมัยรัชกาลที่ 7 แต่ไม่สามารถนำไปปฏิบัติได้เพราะรัฐบาลต้องการฝึกฝนทางวิชาชีพ จนเมื่อหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 การสถาปนามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเป็นการริเริ่มแนวการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่มองกว้างไปกว่าการฝึกฝนวิชาชีพ หากแต่คำนึงถึงมิติทางสังคมและเศรษฐกิจที่มีจุดหมายของการสร้างระบบประชาธิปไตยในประเทศ แนวทางและนโยบายดังกล่าวยุติลงหลังรัฐประหาร 2490 พร้อมกับการก่อตั้งคณะวิชาตามวิชาชีพ จนหลังการรัฐประหารของคณะทหารและการขึ้นมาของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ที่ให้นโยบายในการตั้งคณะศิลปศาสตร์ อันเป็นที่มาของการเปิดทิศทางเสรีในการศึกษาแก่นักศึกษาธรรมศาสตร์ในยุคเผด็จการ บทความประเมินผลกระทบและอิทธิพลในทางความคิดการเมืองเสรีนิยมว่ามีในลักษณะใดและในเนื้อหาอะไร รวมถึงความสำเร็จและล้มเหลวของโครงการศิลปศาสตร์ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และเสนอข้อคิดแก่อนาคตของอุดมศึกษาในแนวของศิลปศาสตร์ในยุคโลกาภิวัตน์