มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมมลพิษทางอากาศจากยานพาหนะทางบก

บทคัดย่อ

ประเทศไทยประสบกับปัญหามลพิษทางอากาศซึ่งเกิดจากหลายแหล่ง เช่น อุตสาหกรรม การทำเหมือง การขนส่ง การเกษตร และการเผาในที่โล่ง เป็นต้น แต่การศึกษานี้จะนำเสนอเฉพาะปัญหามลพิษทางอากาศที่เกิดจากการขนส่งโดยเฉพาะอย่างยิ่งจากยานพาหนะทางบกว่ามีกฎหมายอะไรที่สามารถนำมาใช้ป้องกัน แก้ไขหรือบรรเทาปัญหามลพิษดังกล่าว โดยมีการนำไปเปรียบเทียบกับกฎหมายที่เกี่ยวข้องของสหภาพยุโรปที่มีอิทธิพลต่อแนวความคิดของกฎหมายไทยในเรื่องนี้
กฎหมายของประเทศไทยที่เกี่ยวข้องอาจแบ่งออกได้เป็นสามกลุ่มคือ กลุ่มแรกเป็นกฎหมายที่ใช้ควบคุมมาตรฐานการผลิตยานพาหนะ เครื่องยนต์และอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องซึ่งสามารถกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมสำหรับการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะที่ผลิตขึ้นมาได้ มาตรฐานดังกล่าวได้นำมาจากมาตรฐานที่ใช้อยู่ในสหภาพยุโรปในอดีต แต่เนื่องจากว่าสหภาพยุโรปได้พัฒนาและประกาศใช้มาตรฐานใหม่แล้ว ทำให้มาตรฐานดังกล่าวในประเทศไทยมีความเข้มงวดน้อยกว่ามาตรฐานของสหภาพยุโรปในปัจจุบัน
นอกจากจะกำหนดมาตรฐานควบคุมการผลิตเครื่องยนต์แล้ว การกำหนดมาตรฐานคุณภาพของเชื้อเพลิงที่นำไปใช้กับเครื่องยนต์ก็มีความสำคัญเพราะจะมีผลต่ออากาศเสียที่ถูกปล่อยออกจากเครื่องยนต์ ประเทศไทยมีกฎหมายที่กำหนดมาตรฐานคุณภาพน้ำมันเชื้อเพลิงซึ่งรับแนวความคิดของสหภาพยุโรปมาใช้ แต่มาตรฐานยังไม่มีความเข้มงวดเท่ากับของสหภาพยุโรป โดยเฉพาะอย่างยิ่งปริมาณของกำมะถันที่อนุญาตในน้ำมันเชื้อเพลิง
กฎหมายกลุ่มที่สามของประเทศไทยใช้ควบคุมยานพาหนะที่จะนำมาจดหรือต่อทะเบียนหรือกำลังใช้งานอยู่ในถนน โดยการกำหนดมาตรฐานการปล่อยอากาศเสีย หากยานพาหนะใดไม่ผ่านมาตรฐานดังกล่าวก็จะไม่สามารถจดหรือต่อทะเบียนได้จนกว่าจะมีการแก้ไขปรับปรุง พร้อมกันนี้ กฎหมายบางฉบับในกลุ่มนี้มีบทลงโทษของการฝ่าฝืนมาตรฐานดังกล่าวด้วย แนวความคิดข้างต้นปรากฏอยู่กฎหมายของสหภาพยุโรปเช่นกัน เพียงแต่กฎหมายของสหภาพยุโรปกำหนดมาตรฐานการปล่อยอากาศเสียที่เข้มงวดกว่ามาตรฐานของประเทศไทยในบางเรื่อง
กล่าวโดยรวมแล้ว ประเทศไทยมีกฎหมายระดับพระราชบัญญัติเพียงพอในการจัดการกับปัญหามลพิษทางอากาศจากยานพาหนะ แต่ก็ควรต้องมีการปรับปรุงกฎหมายบางประเด็นโดยเฉพาะอย่างยิ่งกฎหมายลำดับรองเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของกฎหมายในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว เช่น การกำหนดมาตรฐานการปล่อยมลพิษจากยานพาหนะทางบกและมาตรฐานของน้ำมันเชื้อเพลิงให้สูงขึ้นเทียบเท่ามาตรฐานของสหภาพยุโรป การปรับปรุงให้มาตรฐานที่ออกภายใต้กฎหมายแต่ละฉบับเป็นระบบเดียวกัน และมีการประสานงานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการบังคับใช้กฎหมาย