แนวทางการบริหารจัดการสิทธิในการใช้งานวงโคจรดาวเทียมและ การใช้งานคลื่นความถี่ที่เกี่ยวข้องสำหรับจัดทำข้อเสนอแนะ การบริหารจัดการดาวเทียมของประเทศไทย
คำสำคัญ:
การสื่อสารโทรคมนาคม, ดาวเทียมบทคัดย่อ
การบริหารจัดการดาวเทียมในประเทศไทยผูกขาดโดยรัฐและรัฐให้สิทธิในการบริหารจัดการและแสวงหาประโยชน์จากดาวเทียมโดยการให้สัญญาสัมปทานกับบริษัทไทยคมฯ (โดยทำสัญญาระหว่างกระทรวงคมนาคมกับบริษัทไทยคมฯ เมื่อปี พ.ศ. 2534 และจะสิ้นสุดลงใน ปี พ.ศ. 2564) ซึ่งสถานการณ์ภายหลังสิ้นสุดสัมปทานนั้นยังมิได้มีความชัดเจนแต่อย่างใด ทั้งความไม่ชัดเจนของสถานะของบริษัทไทยคมฯ และความไม่ชัดเจนของนโยบายดาวเทียมในประเทศไทย จากความไม่ชัดเจนข้างต้นจึงมีผลกระทบกับพัฒนาการและความเชื่อมั่นของอุตสาหกรรมดาวเทียมของประเทศไทยโดยตรงอย่างไม่อาจหลีกเลี่ยงได้
บทความนี้นำเสนอปัญหาในการบริหารจัดการดาวเทียมสื่อสารที่เคยเกิดขึ้นในอดีต (แม้ว่าบางปัญหาจะได้รับการแก้ไขโดยการตราเป็นกฎหมายในลำดับพระราชบัญญัติแล้วก็ตาม) เพื่อให้เห็นถึงปัญหาในอุตสาหกรรมดาวเทียมของประเทศไทย และสามารถเข้าใจถึงปัญหาอุตสาหกรรมดาวเทียมในปัจจุบันได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อศึกษากรณีของประเทศลักเซมเบิร์ก และสหราชอาณาจักรแล้ว เห็นได้ว่าอุตสาหกรรมดาวเทียมมีผลต่อนโยบายทางด้านเศรษฐกิจ นโยบายทางด้านสังคม ตลอดจนแนวโน้มในอนาคตที่มีความสำคัญกับชีวิตประจำวันมากขึ้นเรื่อย ๆ ที่จะต้องมีการเชื่อมต่อทางด้านโทรคมนาคมเป็นหลัก ดังนั้น การที่นโยบายดาวเทียมของประเทศไม่มีความชัดเจนเพียงพอที่จะสร้างความเชื่อมั่นให้กับอุตสาหกรรมดาวเทียมที่จะพัฒนาเป็นอุตสาหกรรมหลักในอนาคตได้ จึงทำให้ประเทศไทยสูญเสียโอกาสในอนาคตอย่างมาก หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งได้ว่า ประเทศไทยไม่อาจที่จะละเลยหรือไม่ให้ความสำคัญกับอุตสาหกรรมดาวเทียมได้ ในทางกลับกัน หากประเทศไทยได้ใช้อุตสาหกรรมดาวเทียมอย่างมีประสิทธิภาพและเต็มศักยภาพ ผู้เขียนเชื่อว่าจะสามารถนำเทคโนโลยีทางด้านดาวเทียมมาใช้เป็นประโยชน์กับประเทศไทยได้อีกมาก ทั้งในกรณีของความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ ทั้งในกรณีของความมั่นคงทางการทหาร ทั้งในกรณีของการค้าและการลงทุนภายในประเทศ ตลอดจนการเชื่อมต่อระบบโครงข่ายโทรคมนาคมของประเทศกับประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก
ผู้เขียนได้จำแนกประเด็นการศึกษาเป็น 3 ประเด็น กล่าวคือ
- ประเด็นเรื่องการประสานงานกับทางสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ (ITU)
- ประเด็นรูปแบบของนิติสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับผู้ประกอบการดาวเทียม
- ประเด็นเรื่องกระบวนการจัดสรรสิทธิ์ในการแสวงหาประโยชน์จากกิจการดาวเทียม (รวมถึงสิทธิในการเข้าใช้วงโคจรดาวเทียม)
References
Brandon Specktor, “The Edge of Space Just Crept 12 Miles Closer to Earth,” Live Science, (25 July 2018) accessed 15 April 2019, from https://www.livescience.com/63166-outer-space-border-karman-line.html/
Louis de Gouyon Matignon, “Space Law: Legal Aspects of the Space Elevator Transportation System,” Space Legal Issues, accessed 5 March 2019, from https://www.spacelegalissues.com/space-law-legal-aspects-of-the-space-eleva tor-transportation-system/
โปรดศึกษารายละเอียดใน The United Nations General Assembly, “United Nations Treaties and Principles on Outer Space,” (2002) accessed 1 April 2019, from: http://www.unoosa.org/pdf/publications/STSPACE11E.pdf/
โปรดศึกษารายละเอียดใน General Assembly, “Agreement on the Rescue of Astronauts, the Return of Astronauts and the Return of Objects Launched into Outer Space,” Resolutions adopted without reference to a Main Committee, p.5-7 (1967), Available from: http://www.unoosa.org/pdf/gares/ARES_22 _2345E.pdf [2019, April 1]
โปรดศึกษารายละเอียดใน Federal Aviation Administration, n.d., “Convention on International Liability for Damage Caused by Space Objects,” Available from: https://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/ast/media/Conv_International_Liab_ Damage.pdf [2019, April 1]
Federal Aviation Administration, n.d., “Convention on Registration of Objects Launched into Outer Space,” Available from: https://www.faa.gov/about/office_org/headquarters_offices/ast/media/Conv_Regi _Objects_Launched.pdf [2019, April 1]
ศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ Nuclear Threat Initiative, n.d., “Agreement Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies (Moon Agreement),” Available from: https://media.nti.org/documents/ moon_agreement.pdf [2019, April 5]
Wired Staff Science, “The 12 Greatest Challenges for Space Exploration,” (16 February 2016) accessed 5 April 2019, from https:// www.wired.com/2016/02/space-is-cold-vast-and-deadly-humans-will-explore-it-anyway/.
SPACE.com Staff, “Yuri Gagarin, First Man in Space (Photo Gallery)” (12 April 2013) accessed 5 April 2019, from https://www.space.com/11346-photos-yuri-gagarin-vostok1-human-spaceflight.html/
NASA, “Why We Explore,” accessed 5 April 2019, from: https://www.nasa.gov/exploration/whyweexplore/ why_we_explore_main.html/
Science Learning Hub, “Satellites and orbits,” accessed 5 April 2019, from https://www.sciencelearn.org.nz/image_maps/13-satellites-and-orbits/
Swiftutor, “Types of Satellite Orbits,” accessed 5 April 2019, from: http://www.swiftutors.com/ types-of-satellite-orbits.html/
ศูนย์การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โลกและดาราศาสตร์, “วงโคจรของดาวเทียม,” สืบค้นเมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ.2562, จาก http://www.lesa.biz/space-technology/satellite/orbits/
Application Technology Strategy, “Space Segment,” accessed 5 April 2019, from http://www.application strategy.com/space_segment.htm/
Application Technology Strategy, “Ground Segment,” accessed 5 April 2019, from http://www.application strategy.com/groundsegment.htm/
Application Technology Strategy, “Satellite Communications-Systems, Applications and Program Management,” accessed 5 April 2019, from http://www.applicationstrategy.com/satellite.htm/
CUTS International, “INFRASTRUCTURE CONCESSION CONTRACTS: AN INTRODUCTION,” 2008, p.1-2.
Akbiyikli R., “A COMPARISON OF PFI, BOT, BOO, AND BOOT PROCUREMENT ROUTES FOR INFRASTRUCTURE CONSTRUCTION PROJECTS,” Research Institute for Built and Human Environment University of Salford, p. 506-510.
Daniela PÂRVU, “ADVANTAGES AND LIMITATIONS OF THE PUBLIC PRIVATE PARTNERSHIPS AND THE POSSIBILITY OF USING THEM IN ROMANIA,” Transylvanian Review of Administrative Sciences, 27E/2009, pp. 180-191.
Central Intelligence Agency, “the world factbook: Europe: Luxembourg,” (2019) accessed 9 April 2019, from: https:// www.cia.gov/-library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html/
Central Intelligence Agency, “the world factbook: Europe: Luxembourg,” (2019) accessed 9 April 2019, from: https:// www.cia.gov/-library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html/. and Central Intelligence Agency, “FIELD LISTING :: POPULATION,” accessed 8 April 2019, from: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html/
Central Intelligence Agency, “the world factbook: Europe: Luxembourg,” (2019) accessed 9 April 2019, from: https:// www.cia.gov/-library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html/. and Central Intelligence Agency, “FIELD LISTING :: ECONOMY – OVERVIEW,” accessed 8 April 2019, from: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2116.htm/
GDP (purchasing power parity - PPP) หรือจีดีพีแบบความเสมอภาคของอำนาจซื้อ เป็นการประมาณทางเทคนิคโดยใช้ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์เพื่อคำนวณหาระดับการบริโภคสินค้าและบริการในแต่ละประเทศ โดยใช้ราคาสินค้าและบริการในสหรัฐอเมริกาเป็นฐานในการคำนวณ และแสดงผลในสกุลเงินดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งสะท้อนอำนาจการบริโภคหรือชีวิตความเป็นอยู่ได้ดีกว่าจีดีพีแบบตัวเงิน หรือ GDP (official exchange rate).
Central Intelligence Agency, “the world factbook: Europe: Luxembourg,” (2019) accessed 9 April 2019, from: https:// www.cia.gov/-library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html/
Innovation. public. lu, “Space,” (2018) accessed 26 March 2018, from: http://www.innovation.public.lu/en/decouvrir/pourquoi/secteurs-innovants/spatial/index.html/
จัดอันดับโดยสมาคมเทเลพอร์ตโลก (The World Teleport Association) โดยใช้รายได้จากแหล่งการสื่อสารที่ปรับแต่งเองทั้งหมด รวมถึงผู้ประกอบการเทเลพอร์ตและดาวเทียม จาก Matt Owen, “WORLD TELEPORT ASSOCIATION PUBLISHES TOP OPERATOR RANKINGS FOR 2017.” (2018) accessed 8 February 2018, from http://www.worldteleport.org/news/381555/
Orly Konig-Lopez, “WORLD TELEPORT ASSOCIATION PUBLISHES TOP OPERATOR RANKINGS FOR 2010.” (2010) accessed 8 February 2018, from http://www.worldteleport.org/news/52723/
Matt Owen, “WORLD TELEPORT ASSOCIATION PUBLISHES TOP OPERATOR RANKINGS FOR 2016.” (2017) accessed 8 February 2018, from http://www.worldteleport.org/news/324926/
Roxana Mironescu, “Launch of GovSat satellite 'on track',” (24 January 2018) accessed 24 March 2018, from: https://luxtimes.lu/luxembourg/32575-launch-of-govsat-satellite-on-track/
Roxana Mironescu, “Government satellite communications – a thriving business in Luxem bourg,” (16 October 2017) accessed 25 March 2018, from: https://luxtimes.lu/archives/283-government-satellite-communications-a-thriving-business-in-luxembourg/
GovSat, “What we offer,” accessed 25 March 2018, from: https://govsat.lu/
Luxembourg Cluster Initiative, “Luxembourg Space Cluster,” accessed 3 March 2018, from: http://www.idp-share.lu/tai-lxi/lxi/cluster/luxembourg-space-cluster/
Glae By Fedil, “GLAE - GROUPEMENT LUXEMBOURGEOIS DE L'AÉRONAUTIQUE ET DE L'ESPACE,” accessed 3 March 2018, from: https://glae.lu/
Innovation. public. lu, “Space,” (2018) accessed 26 March 2018, from: http://www.innovation.public.lu/en/decouvrir/pour quoi/secteurs-innovants/spatial/index.html/
Pual Zenner, “Luxembourg’ new space law guarantees private companies the right to resources harvested in outer space in accordance with international law,” (2016) accessed 3 March 2018, from: https://space-agency. public.lu/dam-assets/press-release/2016/2016_11_11PressReleaseNewSpacelaw.pdf/
Nordicity, “Study on the Global Practices for Assigning Satellite Licences and Other Elements: Final Report,” Ottawa 2010, Page 7.
HM Government, “National Space Policy,” p.4 (n.d.), Available from: https://assets.publishing. service. gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/484865/NSP_-_Final.pdf [2018, March 23]
UK space agency, “Guidance Licence to operate a space object: how to apply,” (16 April 2014) accessed 3 March 2018, from: https://www.gov.uk/guidance/apply-for-a-license-under-the-outer-space-act-1986#obligations-of- licensees
OFCOM, “Satellite filings,” (2019) accessed 28 March 2019, from: https://www.ofcom.org.uk/spectrum/information/satellites-space-science/satellite-filings/.
HM Government, “National Space Policy,” accessed 23 March 2018, from: https://assets.publishing. service. gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/484865/NSP_-_Final.pdf/,p7-11.
Space IGS, “Space Innovation and Growth Strategy 2014-2030: Space Growth Action Plan,” accessed 23 March 2018, from: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment _data/file/298362/igs-action-plan.pdf/
HM Government, “National Space Policy,” accessed 23 March 2018, from: https://assets.publishing. service. gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/484865/NSP_-_Final.pdf/, p5.
The National Archives, “Space Industry Act 2018,” (2018) accessed 3 march 2018, from: http://www.legislation.gov.uk/ukp ga/2018/5/pdfs/ukpga_20180005_en.pdf/
UK space agency, “Outer space Act 1986,” accessed 23 March 2018, from: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/295760/outer-space-act-1986.pdf/
พลเรือเอก ทวีวุฒิ พงศ์พิพัฒน์, “ดาวเทียมนั้นสำคัญไฉน?,” เอกสารในคณะกรรมาธิการการวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สารสนเทศ และการสื่อสารมวลชนแห่งสภานิติบัญญัติแห่งชาติ, หน้า 9 ศึกษารายละเอียดได้จากhttps://www.senate.go.th/assets/portals/4/fileups/190/files/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B9%84%E0%B8%89%E0%B8%99%20%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%87%2021-9-61.pdf, สืบค้นเมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ.2562.
DTVE Reporter, “Satellite operators ‘set on high-risk strategy’ as competition tightens,” Digital TV Europe, (2017) accessed 3 March 2018, from: https://www.digitaltveurope.com/2017/04/11/satellite-operators-set-on-high-risk-strategy-as-competition-tightens/
NASA, “Where Do Old Satellites Go When They Die?,” NASA Science Space Place, (2019) accessed 18 March 2019, from: https://spaceplace.nasa.gov/spacecraft-graveyard/en/
Glassdoor, “Satellite Operator Salaries,” (2019) accessed 2 April 2019, from: https://www.glassdoor.com/Salaries/satellite-operator-salary-SRCH_KO0,18.htm/
สำนักงานบริหารนโยบายของนายกรัฐมนตรี, “กว่า 2 ปี … การปลดล็อกอุตสาหกรรมการบินไทย ประเทศไทยได้อะไรบ้าง ?,” (23 เมษายน 2561) สืบค้นเมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2561, จาก https://pmdu.soc.go.th/unlocked-icao/3913/
Cable and Satellite Broadcasting Association of Asia (CASBAA), “The competition is fierce – satellite industry forum 2017,” (2017) accessed 3 March 2018, from: https://asiavia.org/2017/05/23/the-competition-is-fierce/
Satellite Industry Association, “State of the Satellite Industry Report 2017,” (June 2017) accessed 3 March 2018, from: https://www.sia.org/wp-content/uploads/2017/07/SIA-SSIR-2017.pdf/
สยามรัฐออนไลน์, “CAT เดินหน้าสู่ “ไทยแลนด์ 4.0” เตรียมระบบสื่อสารผ่านดาวเทียม รองรับ5G,” (31 กรกฎาคม 2561) สืบค้นเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2562, จาก https://siamrath.co.th/n/40971/
Downloads
เผยแพร่แล้ว
License
ผลงานที่ตีพิมพ์ในวารสารนิติศาสตร์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สงวนสิทธิในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ในแบบรูปเล่มและทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์อื่นใด
บทความหรือข้อความคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารนิติศาสตร์เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนโดยเฉพาะ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และบรรณาธิการไม่จําเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ