ความเปลี่ยนแปลงในหน้าที่ความสุจริตอย่างยิ่งในการประกันวินาศภัย

บทคัดย่อ

สัญญาประกันวินาศภัยเป็นสัญญาที่ต้องอาศัยความสุจริตอย่างยิ่ง (Utmost good faith) โดยเฉพาะจากฝ่ายผู้เอาประกันภัย หลักการนี้ใช้เป็นหลักของสัญญาประกันภัยในทุกประเทศที่มีกิจการประกันภัยและมีกฎหมายประกันภัย สำหรับประเทศไทยมีการบัญญัติไว้ใน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 865 วรรคหนึ่ง กำหนดหน้าที่สำคัญของผู้เอาประกันภัยไว้สองประการ คือ หน้าที่เปิดเผยข้อความจริง (Duty of disclosure) และ หน้าที่ไม่แถลงความเท็จ (Duty of non-misrepresentation) ซึ่งหมายถึง หน้าที่ของผู้เอาประกันภัยที่จะต้องเปิดเผยข้อความจริงซึ่งเป็นสาระสำคัญของความเสี่ยงภัยของผู้รับประกันภัย ซึ่งอาจจูงใจให้ผู้รับประกันภัยเรียกเบี้ยสูงขึ้น หรืออาจทำให้ผู้รับประกันภัยบอกปัดไม่ทำสัญญา โดยเป็นข้อความที่ผู้มีหน้าที่แถลงดังกล่าวได้รู้ความจริง ก่อนหรือในขณะเข้าทำสัญญาประกันวินาศภัย หากมีการฝ่าฝืนหน้าที่ดังกล่าว ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 865 วรรคหนึ่ง บัญญัติให้สัญญาประกันวินาศภัยนั้นตกเป็นโมฆียะ (Voidable) ผู้รับประกันภัยสามารถใช้สิทธิบอกล้างสัญญาประกันวินาศภัยได้

            หลักสุจริตอย่างยิ่งตามกฎหมายต่างประเทศได้มีความเปลี่ยนแปลง โดยแบ่งแยกหน้าที่ของ
ผู้เอาประกันภัยระหว่างสัญญาประกันวินาศภัยที่เป็นสัญญาเชิงผู้บริโภคกับสัญญาประกันภัย
เชิงพาณิชย์ และกำหนดหน้าที่ต่อความสุจริตอย่างยิ่งที่ชัดเจนขึ้นแก่ฝ่ายผู้รับประกันภัย ให้ต้องมีหน้าที่ต้องสอบถามแบบเฉพาะเจาะจงเกี่ยวกับสิ่งที่ผู้รับประกันภัยต้องการทราบ ติดตามให้ได้คำตอบ
สำหรับสิ่งที่ยังไม่ชัดเจน และมีหน้าที่บอกกล่าวแก่ผู้เอาประกันภัยให้ทราบถึงผลที่จะเกิดขึ้น
หากผู้เอาประกันภัยฝ่าฝืนหน้าที่ การเปิดเผยข้อความจริงเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ประกันภัยผ่านเอกสาร ผู้รับประกันภัยที่ไม่ปฏิบัติหน้าที่ย่อมถูกพิจารณาว่าเป็นฝ่ายไม่สุจริต จะไม่สามารถยกอ้างเพื่อบอกล้างสัญญา จึงเห็นได้ว่าหน้าที่ตามหลักสุจริตอย่างยิ่ง ถูกทำให้กว้างขึ้น ไม่ถูกจำกัดเฉพาะการเปิดเผยข้อความจริงและการไม่แถลงข้อความเท็จอีกต่อไป รวมทั้งการบัญญัติให้ผลของการฝ่าฝืนหลักความสุจริตอย่างยิ่งโดยผู้เอาประกันภัย เปลี่ยนแปลงไปหากไม่ใช่การกระทำโดยจงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

            เนื่องจากกฎหมายประกันภัยเป็นกฎหมายอีกลักษณะหนึ่งที่มีหลักการสอดคล้องกันเป็นสากล แต่ประเทศไทยปัจจุบัน ยังไม่มีการกำหนดหน้าที่ต่อความสุจริตอย่างยิ่งของผู้รับประกันภัยไว้อย่างชัดเจน ผู้เขียนจึงเสนอให้มีการเพิ่มเติมบทบัญญัติในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และ พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. 2535 ให้ระบุหน้าที่ความสุจริตอย่างยิ่งของฝ่ายผู้รับประกันภัย โดยบัญญัติถึงความสุจริตอย่างยิ่งในการพิจารณารับประกันภัย, หลักเกณฑ์เกี่ยวกับข้อความจริงที่
ผู้เอาประกันภัยไม่ต้องเปิดเผย, กำหนดหน้าที่การให้คำเตือนแก่ผู้เอาประกันภัย และเสนอให้บัญญัติแก้ไขให้ผลของการฝ่าฝืนความสุจริตอย่างยิ่งโดยผู้เอาประกันภัย ให้ศาลคุ้มครองผู้เอาประกันภัยได้ในกรณีที่การฝ่าฝืนไม่ได้เกิดจากความจงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง