การปรับใช้สูตรของร้าดบรุค (Radbruchsche Formel) ในฐานะข้อจำกัดของหลักการห้ามใช้กฎหมายย้อนหลังเป็นผลร้ายแก่บุคคลในทางอาญาโดยศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี
คำสำคัญ:
นิติปรัชญา ความยุติธรรม ความมั่นคงแน่นอนของกฎหมายบทคัดย่อ
คำถามในทางนิติปรัชญาที่สำคัญไม่น้อยไปกว่า “กฎหมายคืออะไร” และ “กฎเกณฑ์ที่ขัดแย้งกับความยุติธรรมจะสมบูรณ์เป็นกฎหมายหรือไม่” คือคำถามที่ว่า “เราจะจัดการกับกฎเกณฑ์ที่ขัดแย้งกับความยุติธรรมดังกล่าวอย่างไร” ห้วงเวลาที่สำคัญที่สุดในการอภิปรายคำถามดังกล่าวย่อมหนีไม่พ้นในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ที่ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีต้องเผชิญกับความเสียหายอย่างร้ายแรงไม่เพียงแต่เฉพาะทางด้านกายภาพและเศรษฐกิจ แต่รวมถึงระบบกฎหมายด้วย
กุสตาฟ ร้าดบรุค (Gustav Radbruch) เป็นนักนิติศาสตร์ชาวเยอรมันที่มีอิทธิพลต่อการปฏิรูปฟื้นฟูระบบกฎหมายของประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีในห้วงเวลาดังกล่าวเป็นอย่างมาก ข้ออภิปรายของเขาผ่านบทความทางนิติปรัชญาความยาวไม่กี่หน้ากระดาษที่บรรจุสิ่งที่เรารู้จักกันในชื่อ “สูตรของร้าดบรูค” เป็นบทความที่ทรงพลังทั้งในแง่มุมทางวิชาการและทางวิชาชีพ เนื่องจากศาลแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีทั้งศาลสูงสุดและศาลรัฐธรรมนูญได้เขียนข้อความที่บ่งชี้ถึงสูตรของร้าดบรูคนี้ลงไปในคำพิพากษาและคำวินิจฉัยที่เกี่ยวกับกฎหมายที่ขัดแย้งกับความยุติธรรมอย่างร้ายแรง
บทความชิ้นนี้จึงจะนำเสนอคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีที่ได้นำสูตรของร้าดบรูคมาปรับใช้แก่คดีหนึ่งในช่วงหลังการล่มสลายของกำแพงเบอร์ลินในฐานะข้อจำกัดของหลักห้ามใช้กฎหมายย้อนหลังในทางอาญา ซึ่งเป็นอีกห้วงเวลาหนึ่งที่สูตรของร้าดบรูคได้ถูกหยิบยกขึ้นมาใช้เป็นเครื่องมืออำนวยความยุติธรรมที่สำคัญอีกครั้งหนึ่ง
References
2. H.L.A. Hart, ‘Positivism and the Separation of Law and Morals’ (1958) 71 Harvard Law Review 593
3. Jörg Menzel, Ralf Müller-Terpitz (Hrsg.), Verfassungsrechtsprechung (3. Auflage, Mohr Siebeck 2017)
4. Walter Ott, Der Rechtspositivismus: Kritische Würdigung auf der Grundlage eines juristischen Pragmatismus (2. Überarbeitete und erweiterte Auflage, Duncker und Humblot 1992)
5. วรเจตน์ ภาคีรัตน์, ‘กุสตาฟ ร้าดบรุคกับนิติปรัชญาสายที่สาม’ (2545) 2 วารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 453
6. วรเจตน์ ภาคีรัตน์, ประวัติศาสตร์ความคิดนิติปรัชญา (พิมพ์ครั้งที่ 2, อ่านกฎหมาย 2561)
Downloads
เผยแพร่แล้ว
License
ผลงานที่ตีพิมพ์ในวารสารนิติศาสตร์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สงวนสิทธิในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ในแบบรูปเล่มและทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์อื่นใด
บทความหรือข้อความคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารนิติศาสตร์เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนโดยเฉพาะ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และบรรณาธิการไม่จําเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
