การปิดกั้นการแสดงความคิดเห็นบนโลกออนไลน์โดย Facebook: ศึกษากรณีความเป็นไปได้ที่ Facebook จะฟ้องรัฐบาลไทย และกรณีผู้ที่ได้รับผลกระทบจะฟ้องกลับ Facebook
คำสำคัญ:
เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น, การปิดกั้นข้อมูล, สิทธิมนุษยชน, เฟซบุ๊กบทคัดย่อ
ในช่วงปีพ.ศ. 2563 Facebook ผู้ให้บริการเครือข่ายสังคมออนไลน์ได้ดาเนินการปิดกั้น การเข้าถึงกลุ่มแสดงความคิดเห็นทางการเมืองตามคาขอของรัฐบาลไทย และ Facebook ได้มี การวางแผนที่จะดาเนินการทางกฎหมายต่อรัฐบาลของไทย โดยกล่าวอ้างกับสื่อสาธารณะว่า คาขอดังกล่าวเป็นคาขอที่ขัดต่อกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ อย่างไรก็ตาม มีปัญหาตามมาว่า Facebook จะสามารถดาเนินการได้เพียงใด ยิ่งไปกว่านั้น อาจจะเกิดคาถามตามมาว่า ผู้ใช้บริการซึ่งได้รับผลกระทบจากการปิดกั้นของ Facebook จะสามารถเรียกร้องอย่างไรได้บ้างจากการปิดกั้นดังกล่าวโดย Facebook อีกทอดหนึ่ง บทความนี้ต้องการนาเสนอเหตุการณ์ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในช่วงปีพ.ศ. 2563 รวมทั้งประเด็นความเป็นไปได้ที่ Facebook จะฟ้องรัฐบาลไทยในประเด็นที่ Facebook อ้างว่า รัฐบาลไทยละเมิดกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ และในกรณีที่ผู้ใช้บริการ Facebook จะดาเนินการทางกฎหมายต่อ Facebook โดยอ้างว่า Facebook ปิดกั้นการแสดงความคิดเห็นของตน ดังนั้น บทความฉบับนี้จึงต้องการอธิบายเกี่ยวกับสถานะของ Facebook ในประเทศไทย ความเป็นไปได้ของการดาเนินการทางกฎหมายต่อรัฐบาลไทยผ่านกฎหมายภายในประเทศและกฎหมายระหว่างประเทศ ทั้งในแง่ของวิธีการและเนื้อหาของกฎหมาย รวมทั้งกรณีที่หากมีผู้ใช้บริการประสงค์จะดาเนินการทางกฎหมายต่อ Facebook ทั้งในแง่ของวิธีการและฐานทางกฎหมายภายในและกฎหมายระหว่างประเทศว่าจะมีความเป็นไปได้เพียงใด ยิ่งไปกว่านั้น บทความยังจะได้ยกตัวอย่างที่น่าสนใจเกี่ยวกับกรณีที่ Facebook เป็นผู้ฟ้องคดีและผู้ถูกฟ้องคดีทั้งในระดับภายในประเทศและระดับระหว่างประเทศอีกด้วย
References
Patpicha Tanakasempipat, ‘Facebook blocks group critical of Thai monarchy amid government pressure’ (Reuters, 25 August 2020) <https://www.reuters.com/article/us-thailand-facebook-idUSKBN25K25C> accessed 1 March 2021.
Rishi Iyengar, ‘Facebook prepares legal action against Thai government's order to block group’ (CNN, 25 August 2020) <https://edition.cnn.com/2020/08/24/tech/facebook-blocks-thailand-group/index.html> accessed 1 March 2021.
Tyler Sonnemaker, ‘Facebook reportedly plans to sue Thailand’s government over its demand that the company block users within the country from accessing a group critical of its king’ (Business Insider, 25 August 2020) <https://www.businessinsider.com/facebook-sue-thailand-government-censorship-block-group-critical-king-rama-2020-8> accessed 1 March 2021.
‘Facebook แจงปมรัฐบาลไทยร้องขอให้จำกัดเนื้อหา’ (ไทยพีบีเอส, 25 สิงหาคม 2563) <https://news.thaipbs.or.th/
content/295803> สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2564.
‘รอยัลลิสต์มาร์เก็ตเพลส: รมว.ดิจิทัลฯ ประกาศเดินหน้าปกป้อง "อธิปไตยทางไซเบอร์" เชื่อไม่ถูกเฟซบุ๊กฟ้องร้อง’ (บีบีซีไทย, 26 สิงหาคม 2563) <https://www.bbc.com/thai/thailand-53915121> สืบค้นเมื่อ 20 กรกฎาคม 2564.
UNCTAD, ‘World Investment Report 2003’ (United Nations Publication 2003) 231.
สุวินัย ภรณวลัย, ทฤษฎีบรรษัทข้ามชาติกับการพัฒนาเศรษฐกิจไทย (พิมพ์ครั้งที่ 2, สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2535) 25-40.
Amanda Perry-Kessaris, Multinational enterprises and the law (University of London Press 2012) 16.
Facebook, ‘Company Info’ (Facebook) <https://about.fb.com/company-info/> accessed 11 May 2021.
กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์, ข้อมูลนิติบุคคล <https://datawarehouse.dbd.go.th/company/profile/
/0105558052618> สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2564.
นพนิธิ สุริยะ, Lecture Notes II กฎหมายระหว่างประเทศ เล่ม 2 (พิมพ์ครั้งที่ 12, วิญญูชน 2564) 16; ดู Nkambo Mugerwa, ‘Subjects of International Law’ in Max Sørensen (ed), Manual of Public International Law (Macmillian 1968) 249.
Reparation for Injuries Suffered in the Service of the United Nations (Advisory Opinion) [1949] ICJ Rep 174.
บรรเจิด สิงคเนติ, ‘ข้อพิจารณาเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 [ตอนที่ 1]’ (Public Law Net, 3 มกราคม 2548) <http://public-law.net/publaw/view.aspx?id=407> สืบค้นเมื่อ 11 พฤษภาคม 2564; หยุด แสงอุทัย, คำอธิบายรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย (พ.ศ. 2511) เรียงมาตราและคำอธิบายรัฐธรรมนูญทั่วไปโดยย่อ (กรุงสยามการพิมพ์ 2511) 130.
คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ ฟ.5/2549.
ศิริชัย วัฒนโยธิน, ‘ประเด็นสิทธิมนุษยชนในศาลยุติธรรม’ (เอกสารวิชาการส่วนบุคคล หลักสูตรนิติธรรมเพื่อประชาธิปไตย รุ่นที่ 5 วิทยาลัยรัฐธรรมนูญ สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ)9-10 <https://www.constitutionalcourt.or.th/occ_web/ewt_dl_link.php?nid=9618> สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2564.¬
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6503/2537.
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3821/2538.
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 9083/2539.
กระทรวงการต่างประเทศ, ‘กติการะว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ฉบับแปลไทย)’ (กระทรวงการต่างประเทศ) <https://humanrights.mfa.go.th/th/humanrights/obligation/international-human-rights-mechanism/ICCPR.php> สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2564.
United Nations Office of the High Commissioner, ‘Human Rights Committee: Introduction’
www.ohchr.org/EN/HRBodies/CCPR/Pages/CCPRIntro.aspx> accessed 18 March 2021.
First Optional Protocol to the International Covenant on Civil and Political Rights (adopted 16 December 1966, entered into force 23 March 1976) 999 UNTS 171 (First Optional Protocol to ICCPR).
First Optional Protocol to ICCPR < https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-5&chapter=4&clang=_en#1> accessed 18 March 2021.
United Nations General Assembly, ‘Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression’ A/HRC/38/35, para 3 <https://www.undocs.org/A/HRC/38/35> accessed 2 March 2021.
Facebook, ‘Content Restrictions Based on Local Law’ (Facebook) <https://transparency.fb.com/data/content-restrictions/> accessed 2 June 2021.
Hilary Hurd, ‘How Facebook Can Use International Law in Content Moderation’ (Law Fare blog, 30 October 2019) <https://www.lawfareblog.com/how-facebook-can-use-international-law-content-moderation> accessed 2 March 2021.
United Nations Office of the High Commissioner, ‘Guiding Principles on Business and Human Rights: Implementing the United Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework’ HR/PUB/11/04 <https://www.ohchr.org/
documents/publications/guidingprinciplesbusinesshr_en.pdf> accessed 2 March 2021.
Global Network Initiative, ‘GNI Principles on Freedom of Expression and Privacy’
initiative.org/wp-content/uploads/2018/04/GNI-Principles-on-Freedom-of-Expression-and-Privacy.pdf> accessed 2 March 2021.
Isobel Asher Hamilton, ‘Facebook issuing the EU, saying it demanded too many company documents as part of an antitrust investigation’ (Business Insider, 28 July 2020) <https://www.businessinsider.com/facebook-sues-eu-antitrust-investigation-2020-7> accessed 2 March 2021.
Chris Ciaccia, ‘Zuckerberg says if Warren becomes president, Facebook would sue US gov't: 'You go to the mat and fight'’ (Fox News, 1 October 2019) <https://www.foxnews.com/tech/mark-zuckerberg-elizabeth-warren-president-facebook-sue-government> accessed 2 March 2021.
Facebook, ‘Objectionable content’ <https://www.facebook.com/communitystandards/objectionable_
content> accessed 26 July 2021.
‘เฟซบุ๊ก: กระทรวงดิจิทัลฯ แจ้งความดำเนินคดีเฟซบุ๊ก-ทวิตเตอร์ ไม่ปิดการเข้าถึงเพจผิดกฎหมาย’ (บีบีซีไทย, 24 กันยายน 2563) <https://www.bbc.com/thai/thailand-54275519> สืบค้นเมื่อ 26 กรกฎาคม 2564.
Brent Harris, ‘Oversight Board Selects First Cases to Review’ (Facebook Newsroom, 1 December 2020) <https://about.fb.com/news/2020/12/oversight-board-selects-first-cases-to-review/> accessed 2 June 2021.
Facebook, ‘Bylaws’ art 1, 1.4.4 <https://about.fb.com/wp-content/uploads/2020/01/Bylaws_v6.pdf> accessed 2 June 2021.
Lorenzo Franceschi-Bicchierai, ‘The countries where Facebook censors the most content’ (Mashable, 8 November 2014) <https://mashable.com/2014/11/07/facebook-censorship-map/> accessed 6 June 2021.
Facebook, ‘Oversight Board’ <https://transparency.fb.com/oversight/> accessed 2 March 2021.
Facebook Transparency Center, ‘Government Requests for User Data: Thailand’
facebook.com/government-data-requests/country/TH/jul-dec-2017> accessed 26 July 2021.
Rebecca Joseph, ‘Facebook could face legal action if it doesn’t remove posts about Thai King’ (Global News, 15 May 2017) <https://globalnews.ca/news/3452200/facebook-could-face-legal-action-if-it-doesnt-remove-posts-about-thai-king/> accessed 3 June 2021.
Panoptykon Foundation, ‘SIN vs Facebook: Tech giant sued over censorship in landmark case’ (EDRi, 8 May 2019) <https://edri.org/our-work/sin-v-facebook/> accessed 21 March 2021.
Panoptykon Foundation, ‘“SIN vs Facebook”: First victory against privatised censorship’ (EDRi, 17 July 2019) <https://edri.org/sin-vs-facebook-first-victory-against-privatised-censorship/> accessed 2 March 2021.
Marzanna Robinson, ‘Facebook giant rejects NGO’s lawsuit because it’s in Polish after BLOCKING its anti-drug website’ (THEfirstNEWS, 6 August 2019) <https://www.thefirstnews.com/article/facebook-giant-rejects-ngos-lawsuit-because-its-in-polish-after-blocking-its-anti-drug-website-7057> accessed 21 March 2021.
Reuters and Refaela Goichman, ‘Facebook Unblocks Accounts of Israeli Spyware Firm NSO's Staffers’ (Haaretz, 1 July 2020) <https://www.haaretz.com/israel-news/business/facebook-unblocks-accounts-of-israeli-spyware-firm-nso-s-staffers-1.8960551> accessed 2 March 2021.
Oded Yaron, ‘Facebook Alleges Israeli Spyware Form NSO Ran Attack Servers on U.S. Soil’ (Haaretz, 26 April 2020) <https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-facebook-alleges-israeli-spyware-firm-nso-ran-attack-servers-on-u-s-soil-1.8800061> accessed 21 March 2021.
Reuters and Refaela Goichman (n 81).
Zenger.news, ‘Anti-vaccine group sues Facebook for blocking posts’ (Sfltimes, 19 August 2020)
sfltimes.com/news/politics/anti-vaccine-group-sues-facebook-for-blocking-posts> accessed 2 March 2021.
Children’s Health Defense Team, ‘CHD Files First Amended Complaint in Lawsuit Against Facebook’ (Children’s Health Defense News & News, 17 November 2020) <https://childrenshealthdefense.org/defender/chd-files-first-amended-complaint-lawsuit-against-facebook/> accessed 2 March 2021.
‘เปิด!ชื่อ 8 บัญชีตัวเอ้ ปล่อยเฟคนิวส์ป่วนชาติ 'ปวิน-แอนดรูว์-รอยัลลิสต์ฯ' ติดโผ’ (กรุงเทพธุรกิจ, 2 มิถุนายน 2564) <https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/941393> สืบค้นเมื่อ 3 มิถุนายน 2564.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
License
ผลงานที่ตีพิมพ์ในวารสารนิติศาสตร์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และวารสารนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สงวนสิทธิในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ในแบบรูปเล่มและทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์อื่นใด
บทความหรือข้อความคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารนิติศาสตร์เป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนโดยเฉพาะ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และบรรณาธิการไม่จําเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ