กลไกเพื่อนำไปสู่ความเท่าเทียมตามเป้าหมายที่ 16 ของเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืนของสหประชาชาติ: การศึกษาเพื่อปรับปรุงกลไกศาลรัฐธรรมนูญให้ดำเนินการไปในทางคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพตามแนวทางของสาธารณรัฐแอฟริกาใต้

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้นำกรอบคิดว่าด้วยหลักนิติธรรมมาใช้เพื่อแสวงหากลไกที่นำไปสู่ความเท่าเทียมภายใต้หลักการมีส่วนร่วมและความครอบคลุมทางสังคม ตามเป้าหมายที่ 16 ของเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืนขององค์การสหประชาชาติ โดยกำหนดให้หลักนิติธรรมอยู่ในความหมายแบบ “กว้างและลึก (Thick)” ซึ่งเนื้อหาไม่จำกัดเฉพาะหลักการเชิงทางการและกระบวนการ (Formal and Procedural) เช่น หลักการแบ่งแยกอำนาจและการจ ากัดอำนาจรัฐ เท่านั้น แต่ให้น้ำหนักมากขึ้นแก่หลักการเชิงเนื้อหา (Substantive) เช่น การเคารพสิทธิมนุษยชน บทความเสนอให้มีการปรับปรุงกลไกศาลรัฐธรรมนูญให้ดำเนินการไปในทางคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ซึ่งรวมถึงสิทธิในเชิงสังคมและเศรษฐกิจ มากขึ้น โดยศึกษาเปรียบเทียบกับมโนทัศน์ “รัฐธรรมนูญนิยมที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลง (Transformative Constitutionalism)” และบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญแห่งแอฟริกาใต้ รวมถึงพิจารณาประเด็นวิพากษ์สำคัญต่อบทบาทดังกล่าวขององค์กรตุลาการ ได้แก่ การทำให้ประเด็นทางการเมืองเข้าไปอยู่ในอำนาจตุลาการ (Judicialisation of Politics) ทั้งนี้ หลังจากได้แสดงให้เห็นว่าแนวทางดังกล่าวไม่ขัดหรือแย้งต่อหลักนิติธรรมและยังช่วยส่งเสริมหลักนิติธรรมแบบกว้างและลึกแล้ว บทความจึงมีข้อเสนอแนะให้ปรับปรุงกลไกศาลรัฐธรรมนูญไปในแนวทางดังกล่าว ทั้งในแง่กรอบคิดในรัฐธรรมนูญและวัฒนธรรมทางการเมืองและกฎหมาย (โดยเฉพาะในกรณีวัตถุประสงค์และคุณค่าอันเป็นรากฐานของรัฐธรรมนูญที่เป็นไปในทางสนับสนุนสิทธิและเสรีภาพ และในกรณีวัฒนธรรมทางการเมืองและกฎหมายในภาพกว้างที่สอดรับกัน) และในแง่หลักการเกี่ยวกับศาลรัฐธรรมนูญ (โดยเฉพาะประเด็นความเชี่ยวชาญที่หลากหลายของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญและประเด็นความยึดโยงกับประชาชน)