คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ที่ 18776/2561 และคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2887/2563 (การขัดกันแห่งกฎหมายกับความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่มีเพศเดียวกันซึ่งเกิดขึ้นในต่างประเทศ)

บทคัดย่อ

นับตั้งแต่โลกเข้าสู่คริสตศตวรรษที่ 21 การก่อตั้งความสัมพันธ์ทางกฎหมายระหว่างบุคคลที่มีเพศเดียวกัน เป็นประเด็นที่มีพัฒนาการและข้อถกเถียงอย่างเป็นพลวัต มีประเทศมากมายที่รับรองสิทธิเสรีภาพในการสมรส บางประเทศอนุญาตให้มีการจดทะเบียนหุ้นส่วนชีวิต (civil partnership) ขณะเดียวกัน ก็มีประเทศที่ปฏิเสธเรื่องดังกล่าวถึงขนาดกำหนดให้ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่มีเพศเดียวกันเป็นความผิดอาญา ปัญหาเกิดขึ้น เมื่อกลุ่มบุคคลที่มีเพศเดียวกันก่อตั้งความสัมพันธ์ในประเทศหนึ่งก่อนจะเดินทางไปอาศัยอยู่ในประเทศที่กำหนดสถานะความสัมพันธ์ไว้ต่ำกว่าหรือไม่ยอมรับเลย และต้องการให้ประเทศเหล่านั้นรับรองความสัมพันธ์ทางกฎหมายขอตน การที่จะรับรองความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่มีเพศเดียวกันที่เกิดขึ้นในต่างประเทศได้ จึงจำเป็นจะต้องมีการใช้กฎหมายต่างประเทศภายใต้การขัดกันแห่งกฎหมาย (conflict of laws) ซึ่งศาลไทยเคยมีคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ที่ 18776/2561 และคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2778/2563 วินิจฉัยในประเด็นดังกล่าวมาแล้ว กระนั้น ทั้งที่ทั้งสองคดีน่าจะมีเหตุผลของเรื่อง (nature of thing) อย่างเดียวกัน เรากลับพบว่าผลลัพธ์ของคำพิพากษาทั้งสองมีปลายทางที่แตกต่างกัน

ความกำกวมในแง่นิติวิธีและคำอธิบายที่ปรากฏในคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ที่ 18776/2561 และคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2778/2563 เป็นสิ่งที่ผู้ศึกษามุ่งจะคลี่คลายภายใต้งานเขียนชิ้นนี้ ในการนี้ ผู้ศึกษาจะได้สรุปคำพิพากษาทั้งสองโดยสังเขป ก่อนที่จะทำการวิเคราะห์คำพิพากษาทั้งสองต่อไป