ความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาไทย

Abstract

การลดทอนความเป็นอาชญากรรมของคดียาเสพติด และการใช้โปรแกรมบำบัดฟื้นฟูเพื่อให้ผู้ติดยาเสพติดกลับคืนสู่สังคมเพื่อทดแทนการจำคุก แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการล่าสุดของกฎหมายไทยและนโยบายด้านยาเสพติด อย่างไรก็ตามลักษณะพื้นฐานของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาของไทยที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติดยังไม่เปลี่ยนแปลง ลักษณะนี้ถูกกําหนดโดยหลักการสองประการ หลักการแรกคือความผิดกฎหมายในการครอบครองยาเสพติดชนิดใดชนิดหนึ่งนั้นถูกกําหนดโดยกฎกระทรวงของฝ่ายปกครองให้อยู่ภายในห้าประเภทของยาเสพติด หลักการที่สองของกฎหมายว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดของไทยคือความแตกต่างระหว่างการครอบครองยาเสพติดเพื่อจำหน่ายและการครอบครองยาเสพติดเพื่อเสพ กฎหมายใหม่อาจไม่นําไปสู่การลดลงของจำนวนคดียาเสพติดเนื่องจากในทางปฏิบัติยังมีการยอมรับสารภาพเพื่อให้คดีจบไป อย่างไรก็ตามประมวลกฎหมายยาเสพติดที่กำหนดให้ต้องปฏิบัติตามหลักการปรับโทษให้เหมาะสมแก่จำเลยแต่ละคนและดุลยพินิจของศาลในการเลือกมาตรการลงโทษ ซึ่งขึ้นอยู่กับลักษณะส่วนบุคคลของผู้กระทำความผิด ช่วยให้ศาลสามารถประเมินลักษณะของคําสารภาพของผู้ต้องหาและจำเลยได้ดีขึ้น แต่อีกนัยหนึ่ง ผลของประมวลกฎหมายยาเสพติดฉบับใหม่คือพนักงานสอบสวนจะต้องทํางานมากกว่าแต่ก่อนในการรวบรวมหลักฐาน กฎหมายใหม่พยายามที่จัดตั้งกลไกควบคุมของรัฐบาลที่ครอบคลุม สิ่งนี้จะเป็นเรื่องยากอย่างยิ่ง ที่จะบังคับใช้ในบริบททางวัฒนธรรมและสังคมของประเทศไทย บทความนี้นำเสนอแนวคิดทางเลือกของอาชญากรรมยาเสพติดที่สามารถแก้ไขปัญหาความเป็นธรรมของกระบวนการพิจารณาคดีสำหรับผู้ต้องหาในคดียาเสพติดโดยไม่ลดทอนประสิทธิภาพการบังคับใช้กฎหมาย