การคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาว่าประเทศไทยมีมาตรการและกฎหมายในการคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุอย่างไรบ้าง และมาตรการเหล่านั้นมีความเพียงพอเหมาะสมต่อการคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุหรือไม่ เพื่อหาขอบเขตการคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย จากการศึกษาพบว่า ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์แม้มีลักษณะที่เป็นนามธรรม แต่เป็นแนวความคิดที่ได้รับการยอมรับในสากลประเทศ โดยปรากฏอยู่ทั้งในเอกสารระหว่างประเทศและกฎหมายภายในของนานาประเทศ สำหรับประเทศไทยได้รับแนวความคิดดังกล่าวมาบัญญัติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 เป็นครั้งแรก จนถึงปัจจุบันรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ก็ยังคงบัญญัติรับรองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และหลักประกันของศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ไว้ด้วย และโดยที่ปัจจุบันสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรเป็นสังคมสูงอายุของประเทศไทยกำลังเข้าสู่สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์ การคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุจึงเป็นหน้าที่ของรัฐที่จะต้องดำเนินการผ่านนโยบาย กฎหมาย การบังคับใช้และการตีความกฎหมาย ซึ่งต้องอยู่ภายใต้แนวความคิดศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์อันประกอบด้วยสารัตถะ คือ สิทธิในชีวิตและร่างกาย และสิทธิในความเสมอภาค ดังนั้น สิทธิในชีวิตและร่างกาย และสิทธิในความเสมอภาคจึงเป็นเกณฑ์สำคัญในการคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุ แต่จากการศึกษารัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 และกฎหมายลำดับรองที่เกี่ยวข้องที่แม้จะมีความพยายามในการให้ความคุ้มครองผู้สูงอายุในด้านต่างๆ แต่ยังมีปัญหาและอุปสรรคหลายประการที่ทำให้การคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้สูงอายุยังไม่เพียงพอและเหมาะสม อันเกิดจากตัวบทบัญญัติแห่งกฎหมาย การบังคับใช้และการตีความกฎหมาย