โครงการศึกษาและยกร่างกฎหมายป้องกันการดำเนินคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วมของสาธารณชน

บทคัดย่อ

                        การดำเนินคดีเชิงยุทธศาสตร์เพื่อระงับการมีส่วนร่วมของสาธารณชน (Strategic Lawsuit against Public Participation หรือ SLAPP) เป็นการดำเนินคดีทั้งทางแพ่งหรือทางอาญาที่ไม่ต้องการหาความยุติธรรมอย่างแท้จริง แต่กระทำเพื่อปิดปากหรือยับยั้งการมีส่วนร่วมของประชาชนในการติดตามตรวจสอบเรื่องที่เป็นประโยชน์สาธารณะ หากปล่อยให้มีการกระทำดังกล่าวย่อมเป็นการลดทอนประโยชน์สาธารณะในภาพรวม ประเทศไทยจึงควรออกกฎหมายป้องกัน SLAPP (Anti-SLAPP Law) ซึ่งกฎหมายดังกล่าวควรถูกบัญญัติขึ้นบนแนวคิดของการสร้างสมดุลระหว่างการใช้สิทธิและเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ สิทธิในชื่อเสียงเกียรติยศของบุคคล และประโยชน์สาธารณะ โดยกำหนดให้จำเลยทั้งคดีแพ่งหรือคดีทางอาญาที่ถูกโจทก์ฟ้องคดีที่มีลักษณะของ SLAPP สามารถยื่นคำร้องขอยุติคดีได้ และให้ศาลสามารถยุติคดีให้กับจำเลยอย่างรวดเร็ว หากศาลเห็นว่าจำเลยถูกฟ้องเพราะจำเลยใช้สิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญในการแสดงออกซึ่งความคิด การใช้สิทธิร้องเรียน และการชุมนุมโดยสงบ ในเรื่องที่เป็นประโยชน์สาธารณะ ในทางตรงกันข้าม ศาลอาจมีคำสั่งให้โจทก์ดำเนินคดีต่อไปได้ หากโจทก์พิสูจน์ได้ว่าคดีของโจทก์มีมูล จำเลยไม่มีข้อต่อสู้ใด และโจทก์ได้รับความเสียหายอย่างมากจนประโยชน์สาธารณะในการดำเนินคดีต่อมีมากกว่าประโยชน์สาธารณะในการยุติคดีให้กับจำเลย นอกจากนี้ ในกรณีที่มีการร้องทุกข์หรือกล่าวโทษต่อพนักงานสอบสวนที่มีลักษณะของ SLAPP กฎหมายควรกำหนดอำนาจหน้าที่ให้พนักงานอัยการมีบทบาทในการยุติคดีในชั้นสอบสวนหรือสั่งให้ดำเนินการสอบสวนต่อไป การออกกฎหมายป้องกัน SLAPP ควรออกในรูปพระราชบัญญัติฉบับเดียวที่มีเนื้อหาเป็นการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง เพื่อให้มาตรการป้องกัน SLAPP กลายเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการยุติธรรมของประเทศไทย