กระบวนการพัฒนาสติสำหรับเยาวชน ของโรงเรียนบ้านนายผลโดยพุทธสันติวิธี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวิเคราะห์บริบท สภาพปัญหา ความจำเป็นต้องการ และแนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวกับการพัฒนาสติสำหรับเยาวชนตามศาสตร์สมัยใหม่ 2) ศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการพัฒนาสติสำหรับเยาวชนโรงเรียนบ้านนายผล 3) พัฒนาและนำเสนอกระบวนการพัฒนาสติสำหรับเยาวชนโรงเรียนบ้านนายผลโดยพุทธสันติวิธี เป็นการวิจัยและพัฒนา กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จำนวน 25 คน ผลการวิจัยพบว่า1. สภาพปัญหาของของนักเรียนโรงเรียนบ้านนายผล พบว่า นักเรียนมีปัญหาด้าน กายภาพ มีพฤติกรรมก้าวร้าว ขาดความอ่อนน้อมถ่อมตน ด้านพฤติภาพ มีการพูดจาหยาบคาย ขาดวินัยในตนเอง ด้านจิตตภาพ ขาดสติ ด้านปัญญาภาพ ไม่สามารถแก้ปัญหาได้ ใช้อารมณ์และทะเลาะวิวาทในการแก้ปัญหา ซึ่งสาเหตุเกิดจากเยาวชนขาดสติในการดำเนินชีวิต และจากการสัมภาษณ์ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องจากผู้บริหารโรงเรียน ครู และผู้ปกครอง พบว่า จำเป็นต้องมีการแก้ปัญหาดังกล่าว โดยการจัดฝึกอบรมพัฒนาให้นักเรียนมีสติในการดำเนินชีวิตมากขึ้น 2. แนวคิดทฤษฎีตามศาสตร์สมัยใหม่และพุทธสันติวิธีที่นำมาใช้พัฒนากระบวนการพัฒนาสติสำหรับเยาวชน พบว่า ทฤษฎีตามศาสตร์สมัยใหม่ ประกอบด้วยแนวคิดจิตตปัญญาศึกษา ทฤษฎีการเรียนรู้แบบเชื่อมโยงของธอร์นไดค์ และทฤษฎีการเรียนรู้ทางปัญญาสังคมของกลุ่มเกสตัลท์ และทฤษฎีพุทธสันติวิธี ประกอบด้วยหลักธรรมสติปัฏฐาน 4 และหลักธรรมภาวนา 4 3. กระบวนการพัฒนาสติสำหรับเยาวชนของโรงเรียนบ้านนายผล พบว่า การพัฒนาสติสำหรับเยาวชนโดยการจัดฝึกอบรม ประกอบด้วย 6 โมดูล ได้แก่ 1. สติเชิงรับ 2. สติเชิงรุก 3. ทักษะชีวิต 4. เยาวชนต้นแบบ 5. คุณธรรมพื้นฐาน 6. รู้เหตุรู้ผล และผลการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาสติสำหรับเยาวชน พบว่า เยาวชนมีสติหลังการฝึกอบรมสูงกว่าก่อนการฝึกอบรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และมีความพึงพอใจต่อกระบวนการพัฒนาสติโดยภาพรวมอยู่ในระดับมากที่สุด องค์ความรู้ที่ได้จากการวิจัยครั้งนี้ คือ กระบวนการพัฒนาสติสำหรับเยาวชน “SATI-D Model” หรือสติดีโมเดล 5 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นที่ 1 สร้างสิ่งเร้าจูงใจ (Stimulating Motivation : S) ขั้นที่ 2 ฝึกให้รู้เท่าทัน (Awareness Practice : A) ขั้นที่ 3 ตั้งมั่นใคร่ครวญ (Thinking Intention : T) ขั้นที่ 4 ชวนสร้างสรรค์ (Idea Design: I) ขั้นที่ 5 หมั่นเพียรพัฒนา (Determined : D) โดยครูผู้สอนในโรงเรียนสามารถนำกระบวนการพัฒนาสติตามหลักสติดีโมเดล ไปใช้ในการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนเพื่อเสริมสร้างการมีสติรู้เท่าทันในการดำเนินชีวิตได้