แนวทางการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของวัดในพระพุทธศาสนา: กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงบทบาทของวัดขนอนในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมหนังใหญ่ โดยใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร งานวิจัย สัมภาษณ์ และสังเกตอย่างมีส่วนร่วมในสถานที่จริง ประเด็นที่ศึกษาประกอบด้วย 1) พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของหนังใหญ่ 2) หนังใหญ่ในประเทศไทย 3) งานศิลปะในหนังใหญ่ 4) แนวทางการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของวัดในพระพุทธศาสนา และ 5) ทิศทางและความอยู่รอดของศิลปะในหนังใหญ่ จากการศึกษาพบว่า พระสงฆ์มีบทบาทสำคัญในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม โดยเฉพาะกรณีหนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี ซึ่งวัดและพระสงฆ์ได้เป็นผู้นำในการรวมปราชญ์ชาวบ้านและภูมิปัญญาท้องถิ่น รวมถึงการเป็นศูนย์กลางในการกำหนดแนวทางอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของชาติ โดยความร่วมมือของหลายฝ่าย เช่น หน่วยงานภาครัฐ นักวิชาการ ชุมชน องค์ความรู้จากการศึกษาครั้งนี้พบว่า พระสงฆ์ได้มีบทบาทในการอนุรักษ์ โดยมีวัดเป็นสถานที่ตั้งในการอนุรักษ์ และหน่วยงานต่าง ๆ ได้เป็นกลไกร่วมในการส่งเสริมให้เกิดพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน การฝึกหัดเชิดหนังใหญ่ การจัดแสดงหรือการส่งเสริมให้เกิดการแสดงในวัด รวมถึงการจัดสร้างตลาดชุมชนเพื่อให้ประชาชนเข้ามาใช้บริการด้านการศึกษาและชมศิลปวัฒนธรรมที่เกี่ยวกับหนังใหญ่ภายในวัด