สรงกู่บ้านเขวากับการกลายเป็นประเพณีประดิษฐ์ ช่วงปี พ.ศ. 2535-2564

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการอธิบายถึงความเปลี่ยนแปลงของประเพณีสรงกู่บ้านเขวา ตำบลเขวา อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม ใช้วิธีการศึกษาแบบประวัติศาสตร์บอก โดยการสัมภาษณ์ รวมทั้งการศึกษาจากเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า ตลอดช่วงระยะเวลา 86 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2478-2564) ประเพณีสรงกู่บ้านเขวาปรับเปลี่ยนตามความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม กล่าวคือ ก่อนปี พ.ศ. 2478 ประเพณีสรงกู่บ้านเขวาเกิดจากความร่วมมือของคนในชุมชนท้องถิ่นเป็นหลัก สถานที่จัดงาน คือ บริเวณรอบกู่ โดยมีการสรงน้ำหอมพระพุทธรูปและกิจกรรมรื่นเริงที่ชาวบ้านร่วมกันจัดขึ้น เช่น มวย รำวง หมอลำ ต่อมาช่วงหลังปี พ.ศ. 2478-2535 กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนและขุดแต่งโบราณสถานกู่บ้านเขวา พร้อมทั้งกำหนดเขตพื้นที่โบราณสถานไม่ให้ชาวบ้านก้าวล่วง และตั้งแต่ปี พ.ศ. 2535-2564 รัฐราชการได้เข้ามามีบทบาทในการจัดงานประเพณีสรงกู่ในลักษณะของการประดิษฐ์ประเพณีเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว จึงพบว่า ชุมชนเริ่มหมดบทบาทและความสำคัญลง ขณะเดียวกันรัฐราชการกลับเข้ามามีบทบาทและมีอำนาจในการจัดงานสรงกู่อย่างเบ็ดเสร็จ องค์ความรู้ใหม่ คือ ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในงานประเพณีสรงกู่บ้านเขวาสามารถนำไปเป็นตัวบทเพื่อทำความเข้าใจความเปลี่ยนแปลงประเพณีสรงกู่ในพื้นที่อื่น ๆ ของภูมิภาคอีสาน โดยเฉพาะการที่รัฐเข้ามากำกับดูแล มักทำให้เกิดกิจกรรมหรือประเพณีใหม่ที่เรียกว่า ประเพณีประดิษฐ์ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวและส่งเสริมรายได้ให้เกิดขึ้นในชุมชน