กลองเต่งถิ้งในวัฒนธรรมดนตรีล้านนา

-

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะเฉพาะทางดนตรีและบทบาทหน้าที่ของกลองเต่งถิ้งในวัฒนธรรมล้านนา และศึกษาขั้นตอนการสร้างกลองเต่งถิ้ง ผลการวิจัยพบว่า กลองเต่งถิ้ง มีเสียงที่ทุ้มต่ำและดัง มี 2 หน้า หน้าใหญ่มีเสียงดัง “ถิ้ง” ส่วนหน้าเล็ก มีเสียงดัง “เต่ง” กลองเต่งถิ้ง มีบทบาทเป็นประธานของวง ทำหน้าที่กำกับจังหวะหน้าทับกลอง “เต่งถิ้ง” หรือกลอง “เต่งทิ่ง” เรียกชื่อตามเสียงกลองที่ใช้บรรเลงคู่กับกลองป่งโป้ง ด้วยแบบแผนหน้าทับเฉพาะตัวในวงพาทย์ก๊องหรือวงปี่พาทย์ของล้านนา มีลักษณะเหมือนตะโพนมอญ กลองเต่งถิ้งมีขั้นตอนการสร้างทั้งหมด 4 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นตอนการคัดเลือกไม้ให้ได้ขนาด 2) ขั้นตอนการกลึงหุ่นกลอง 3) ขั้นตอนการเจาะหุ่นกลองให้ทะลุทั้งสองด้าน 4) ขั้นตอนการทำขากลอง โดยการทำหนังกลอง มีทั้งหมด 7 ขั้นตอน คือ 1) ขั้นตอนการตากหนัง 2) ขั้นตอนการนำหนังที่แห้งแล้วมาตัดเป็นวงกลม 3) ขั้นตอนการยืดหนัง 4) ขั้นตอนการขูดหนังกลองด้านใน 5) ขั้นตอนการขูดขนกลอง 6) ขั้นตอนการเจาะรูหนัง และขดลวดเป็นวงกลม และ7) ขั้นตอนร้อยคร่าวหูหิ่ง ซึ่งการทำหนังเพื่อขึ้นหน้ากลองในแต่ละขั้นตอนผู้ทำจะต้องมีความละเอียด ประณีตและใช้เวลา เพื่อให้แผ่นหนังออกมาดี มีความสมบูรณ์ และเกิดความสวยงาม