ปรัชญาการศึกษาหลังนวยุค แนวคิดเพื่อการพัฒนาการศึกษาในสังคมหลังความทันสมัย

บทคัดย่อ

การศึกษาเป็นเครื่องมือหนึ่งในการพัฒนามนุษย์ และต้องใช้ปรัชญามาวางรากฐานหรือเป็นแนวทางการจัดการศึกษาซึ่งต้องจัดให้เหมาะสมกับบริบททางสังคม ในปัจจุบันสังคมไทยเราเข้าสู่สังคมหลังนวยุคหรือยุคหลัง
ความทันสมัย ดังนั้นกระบวนทัศน์หรือความคิดในหลังนวยุคย่อมแตกต่างไปจากเดิม จากความคิดความเชื่อในเรื่องความจริงมีเพียงหนึ่งเดียวที่ทำให้คนเกิดความยึดมั่นถือมั่นซึ่งไม่เอื้อต่อการพัฒนาสังคมไทยที่มีลักษณะเป็น
พหุวัฒนธรรมที่มีความแตกต่างหลากหลาย อันสามารถนำไปสู่ภาวะความขัดแย้งทางความคิดจนนำไปสู่ความไม่สงบในสังคมได้ กระบวนทัศน์หลังนวยุคจึงควรเปลี่ยนไป มนุษย์ควรมองโลกด้วยความเข้าใจและยอมรับความแตกต่างหลากหลาย ลดตัวตน ลดความยึดติดลง ปรัชญาการศึกษาที่จะช่วยส่งเสริมให้มนุษย์ลดความยึดมั่นถือมั่นในตัวลง และคลายความขัดแย้งอันจะนำไปสู่ความไม่สงบลงได้ ก็คือปรัชญาการศึกษาที่ส่งเสริมให้เชื่อในเรื่องของการเปลี่ยนแปลง ความรู้ความจริงไม่ได้มีเพียงหนึ่ง และการค้นหาความรู้ความจริงเกิดได้โดยการใช้ประสาทสัมผัสในการปฏิบัติจริง การศึกษาในยุคนี้จึงควรเน้นในเรื่องของการปฏิบัติ การส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้ด้วยตนเอง และปรัชญาการศึกษาที่เหมาะสมในหลังนวยุคนี้ คือ ปรัชญาปฏิบัตินิยม (Pragmatism) เป็นปรัชญาการศึกษาที่มุ่งเน้นให้ผู้เรียนได้แสวงหาความรู้ด้วยตนเองผ่านการปฏิบัติ ซึ่งความรู้ที่ได้จะเรียกว่าประสบการณ์ และความรู้แบบนี้เองที่จะติดตัวและเป็นความรู้ที่นำไปสู่การยอมรับการเปลี่ยนแปลงและคลายความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนของตนเองลงได้