ศึกษาการขับซอ ของแม่ครูพยอม ถิ่นถา อำเภอเมือง จังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

ปริญญานิพนธ์ฉบับนี้เป็นการศึกษาวิจัยเรื่องศึกษาการขับซอของแม่ครูพยอม ถิ่นถา อ.เมือง จ. แพร่ โดยมีวัตถุประสงค์ของการวิจัยเพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ภูมิปัญญาและผลงาน  การขับซอและวงดนตรีประกอบการขับซอของแม่ครูพยอม  ถิ่นถา  ผลการศึกษาพบว่า

            แม่ครูพยอม ถิ่นถา เป็นครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ 6 สาขาศิลปกรรม (การขับซอ) จากสำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา  กระทรวงศึกษาธิการ  ซึ่งแม่ครูพยอม ถิ่นถา มีความชำนาญในทุกๆ ด้านที่เกี่ยวข้องกับการขับซอ เช่น การขับซอในทำนองต่าง ๆ  การประพันธ์บทเพลงซอ  และพิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการขับซอ ฯลฯ แม่ครูพยอม ถิ่นถายังเป็นบุคคลสำคัญในการถ่ายทอดภูมิปัญญาในการขับซอของจังหวัดแพร่ ทั้งในสถานศึกษาและนอกสถานศึกษา  โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญาพื้นบ้านในด้านของการขับซอให้มีอยู่และไม่เลือนหายไปจากสังคมของชาวแพร่  ดังนั้น จึงทำให้แม่ครูพยอม  ถิ่นถามีผลงานมากมาย เช่น ผลงานจากการเป็นวิทยากรที่เกี่ยวข้องกับการขับซอในระดับภาคเหนือ  ผลงานด้านการประพันธ์บทเพลงซอ  ผลงานเพลงซอที่ได้รับการบันทึกเสียงและเผยแพร่  จนถึงผลที่ได้รับในระดับประเทศคือ ได้รับเข็มยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นผู้ใช้ภาษาไทยดีเด่น เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ พุทธศักราช 2557 จากกระทรวงวัฒนธรรม

            การขับซอของแม่ครูพยอม ถิ่นถา นั้น มีเอกลักษณ์เฉพาะทั้งทางด้านเสียงร้องและการใช้ภาษา โดยเป็นที่ชื่นชอบของผู้คนในจังหวัดแพร่ ด้วยการขับซอที่เป็นรูปแบบของซอปี่เมืองแพร่ โดยมี ทำนองตั้งดาด  ทำนองจะปุ  ทำนองละม้าย ทำนองกะโลงเชียงแสน ทำนองเงี้ยว ทำนองอื่อ ทำนองพม่า และทำนองพระลอ ซึ่งนอกจากนี้แม่ครูพยอม  ถิ่นถา ยังสามารถขับซอในรูปแบบของ ซอล่องน่านได้อย่างชำนาญ โดยมีทำนองดาดแป้  ทำนองล่อนน่าน และทำนองลับแลง ด้วยองค์ประกอบที่สำคัญในการขับซอของแม่ครูพยอม ถิ่นถาคือวงดนตรีประกอบการขับซอ ซึ่งมีนักดนตรีที่มีฝีมือดีที่สุดในจังหวัดแพร่มาร่วมบรรเลง โดยมีวงดนตรี 3 รูปแบบคือ วงปี่จุม  วงซอซึง และวงซอสตริง