การนำระบบงบประมาณฐานศูนย์ (Zero-Based Budgeting: ZBB) มาใช้ในกรุงเทพมหานคร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ระบบงบประมาณฐานศูนย์ (Zero-Based Budgeting: ZBB) เป็นระบบงบประมาณที่ถูกกล่าวถึงเป็นอย่างมากในช่วงปี พ.ศ. 2566 เนื่องจากเป็นหนึ่งในนโยบายสำคัญที่ถูกนำมาใช้ในการหาเสียงทั้งในระดับชาติและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอย่างกรุงเทพมหานคร ระบบงบประมาณฐานศูนย์ (Zero-Based Budgeting: ZBB) เป็นระบบงบประมาณที่มุ่งเน้นให้หน่วยงานมีการวางแผนการจัดทำงบประมาณโดยไม่คำนึงถึงหรือไม่มีการนำงบประมาณในปีก่อนหน้าหรือปีงบประมาณปัจจุบันมาเป็นฐานในการจัดทำงบประมาณในปีถัดไป หรือที่เรียกว่า “ฐานศูนย์” จุดประสงค์หลักของระบบงบประมาณแบบฐานศูนย์คือการมุ่งเน้นให้หน่วยงานมีการ “คิดใหม่” และ “คิดทบทวน” รวมทั้งสามารถแจกแจงเหตุผลความจำเป็นในการจัดทำโครงการ/กิจกรรมได้ พร้อมทั้งสามารถจัดลำดับความสำคัญของโครงการเหล่านั้นได้ ZBB ในทางทฤษฎีช่วยส่งเสริมให้องค์การสามารถบริหารจัดการงบประมาณได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น
งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงพรรณนา (Descriptive Research) ที่ผู้เขียนให้ความสนใจศึกษาประสบการณ์การนำระบบงบประมาณฐานศูนย์ (ZBB) มาใช้ในการบริหารงานของกรุงเทพมหานครซึ่งเป็นหน่วยงานราชการและองค์กรปกครองแห่งแรกที่ประยุกต์ใช้ระบบงบประมาณแบบ ZBB ภายใต้การบริหารโดยรองศาสตราจารย์ ดร. ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร รวมทั้งศึกษาปัญหาและอุปสรรคในเบื้องต้นของการนำระบบงบประมาณฐานศูนย์มาใช้ในการบริหารงานของกรุงเทพมหานคร งานวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพประกอบด้วยการวิจัยเอกสาร (Documentary research) และการสัมภาษณ์เชิงลึกกึ่งโครงสร้าง (Semi-structured in-depth interview) กับผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับการนำ ZBB มาใช้ในกรุงเทพมหานคร ผลการศึกษาพบว่า กรุงเทพมหานครนำระบบงบประมาณฐานศูนย์มาใช้ในรูปแบบผสมผสานกับระบบงบประมาณแบบมุ่งเน้นผลสัมฤทธิ์ (Performance-based budgeting: PBB) ที่ใช้อยู่เป็นหลัก และนำ ZBB มาใช้ในการจัดทำงบประมาณในหมวดของ “งบรายจ่ายอื่น” เท่านั้น โดยมีการยกเลิกหลักเกณฑ์ 27 รายการเพื่อให้จัดทำงบประมาณฐานศูนย์ได้ และช่วยให้กรุงเทพมหานครสามารถประหยัดงบประมาณได้ 240.9 ล้านบาท อย่างไรก็ตาม ในการจัดทำงบประมาณฐานศูนย์ของกรุงเทพมหานครในปีแรก พบปัญหาและอุปสรรคหลายประการ ได้แก่ (1) ปัญหาในเชิงกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องกับระบบงบประมาณของกรุงเทพมหานคร, (2) ปัญหาความรู้ความเข้าใจและความสามารถในการปรับตัวของบุคลากร, (3) ปัญหาการสื่อสารภายในหน่วยงาน, (4) ปัญหาทางด้านเทคโนโลยีและนวัตกรรม, (5) ปัญหาด้านภาระงานเอกสารที่เพิ่มมากขึ้นและข้อจำกัดด้านระยะเวลาในการจัดทำงบประมาณ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
หนังสือ
ศิกานต์ อิสสระชัยยศ, หลักงบประมาณและการคลังสาธารณะ, (ปทุมธานี: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2566), 104.
Peter A. Pyhrr, Zero-Based Budgeting: A Practical Management Tool for Evaluating Expenses, (New York: Wiley, 1977), 3.
Sudipto Moulick and Matt Taylor, "Reimagining Zero-Based Budgeting," McKinsey & Company, 2017
Christina Wodtke, Radical Focus: Achieving Your Most Important Goals with Objectives and Key Results, 2nd ed., (OKR Institute, 2016).
บทความ
Deloitte, "Zero-Based Budgeting: Turning the Page on Traditional Budgeting Approaches," Deloitte Insights, 2015, https://www2.deloitte.com/insights/us/en/topics/strategy/zero-based-budgeting.html (accessed 6 April 2567).
Migliana Sicilia and Ileana Steccolini, "Public Budgeting and Innovation: How Zero-Based Budgeting Interacts with Performance Frameworks," Public Management Review, Vol. 19, No. 2 (2017), 175–193.
Christoph Demmke, "The Agenda of Public Administration Reform in Europe," European Institute of Public Administration, 2017.
Patrick Fagan et al., "How ZBB Enables Modern Cost Reduction," Accenture, 2017.
Imane Hijal-Moghrabi, "Zero-Based Budgeting in American Local Governments: Beyond the Rhetoric," Public Budgeting & Finance, Vol. 37, No. 4 (2017), 72–93.
Kevin Rwigi et al., "Zero-Based Budgeting and Performance of County Governments in Kenya," Journal of Public Administration and Governance, Vol. 10, No. 4 (2020), 34–48.
William L. Boyd, “Zero-Based Budgeting: The Texas Experience,” Journal of Higher Education, Vol. 53, No. 4 (1982), 429–438.
อิเล็กทรอนิกส์
ทวิดา กมลเวชช, Thai PBS, https://www.thaipbs.or.th/news (สืบค้นเมื่อ 6 เมษายน 2567).
สำนักงานบริหารยุทธศาสตร์ สำนักยุทธศาสตร์และประเมินผล กรุงเทพมหานคร (เว็บไซต์), ข้อมูลโครงการ: โครงการจัดทำงบประมาณฐานศูนย์ (Zero-based budgeting), (ม.ป.ป.), https://policy.bangkok.go.th/tracking/frontend/web/index.php?r=site/projectview&ID= 6118 (สืบค้นเมื่อ 15 มีนาคม 2568).
The Active Thai PBS, https://theactive.thaipbs.or.th/news/urban-20240621 (สืบค้นเมื่อ 23 พฤษภาคม 2568) .
สัมภาษณ์
ทวิดา กมลเวชช, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 28 มิถุนายน 2567.
ผู้แทนสำนักงบประมาณ, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 5 กรกฎาคม 2567.
ผู้แทนสำนักการคลัง, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 12 กรกฎาคม 2567.
ผู้แทนสำนักยุทธศาสตร์และประเมินผล, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 23 กรกฎาคม 2567.
ผู้แทนสำนักการศึกษา, สัมภาษณ์โดยผู้เขียน, 21 สิงหาคม 2567.
