ปัญหาการออกและเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมของบริษัทธุรกิจต่อประชาชน

บทคัดย่อ

         การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ศึกษาปัญหาเกี่ยวกับการออกและเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมของบริษัทธุรกิจต่อประชาชน ซึ่งเป็นวิธีการจัดหาหรือระดมเงินทุนของบริษัทธุรกิจด้วยวิธีการออกและเสนอขายหุ้นกู้ต่อประชาชนทั่วไปและมีวัตถุประสงค์นำเงินที่ได้ไปลงทุนหรือแสวงหากำไรจากกิจการที่เป็นประโยชน์เพื่อสังคมเป็นการเฉพาะตามแนวทางเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนขององค์การสหประชาชาติ  โดยศึกษาเปรียบเทียบกับหลักเกณฑ์ทางกฎหมายของต่างประเทศที่พัฒนาแล้ว เพื่อเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับนิยามความหมายของหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคม แบบแสดงรายการข้อมูลการเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคม ผู้ตรวจสอบภายนอกและบทบาทของผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้
          จากการวิจัยพบว่าไม่มีนิยามความหมายของหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมในกฎหมาย ส่งผลให้ขาดความเข้าใจที่ชัดเจนของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เกิดความลักลั่นของบริษัทธุรกิจว่าโครงการหรือกิจการประเภทใดเป็นกิจการเพื่อสังคมและมีสิทธิได้รับการสนับสนุนจากนโยบายภาครัฐหรือไม่ อีกทั้งยังไม่มีความชัดเจนในเรื่องแบบแสดงรายการข้อมูลการเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมซึ่งต้องอ้างอิงมาตรฐานสากลและมาตรฐานของสถาบันการเงินต่างประเทศที่ได้รับการยอมรับถึงแนวทางการเปิดเผยข้อมูลให้ถูกต้องและเพียงพอต่อการคุ้มครองประโยชน์ของนักลงทุนที่เป็นประชาชนทั่วไป ตลอดรวมถึงกฎหมายไม่ได้กำหนดบทบาทและบังคับให้บริษัทธุรกิจต้องมีผู้ตรวจสอบภายนอกเข้ามากำกับดูแลและตรวจสอบการออกและเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมของบริษัทธุรกิจและตรวจสอบการใช้เงินที่ได้จากการระดมทุน รวมถึงผลสัมฤทธิ์ที่ดีต่อสังคม  ส่งผลให้ประชาชนขาดความเชื่อมั่นถึงการนำเงินที่ได้จากการออกและเสนอขายหุ้นกู้ว่าเป็นไปตามวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนาสังคมอย่างแท้จริง  โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัตถุประสงค์และการบริหารด้านเงินทุนและผลกำไรที่ได้จากโครงการหรือกิจการเพื่อการพัฒนาสังคมถูกกำหนดมาแต่เริ่มแรกในขั้นตอนการออกและเสนอขายหุ้นกู้ หากเกิดปัญหาความผันผวนของเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันส่งผลให้โครงการหรือกิจการเพื่อการพัฒนาสังคมไม่อาจดำเนินกิจการต่อไปได้หรือหากดำเนินกิจการต่อไปย่อมเล็งเห็นได้ว่าโครงการหรือกิจการต้องประสบปัญหาขาดทุน จนไม่อาจคืนเงินพร้อมดอกเบี้ยให้แก่ผู้ลงทุนที่เป็นประชาชนทั่วไปได้เมื่อครบอายุการไถ่ถอนหุ้นกู้ บทบาทของผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้มีส่วนเข้ามาแก้ปัญหาดังกล่าได้อย่างไร ซึ่งกฎหมายยังไม่มีบทบัญญัติไว้เป็นการเฉพาะเพื่อการแก้ไขปัญหาดังกล่าว
          ผู้วิจัยจึงเห็นควรมีการแก้ไขกฎหมายในส่วนของประกาศคณะกรรมการกำกับตลาดทุน ที่ ทจ.10/2556 เรื่อง การยื่นแบบแสดงรายการข้อมูลการเสนอขายตราสารหนี้ (ฉบับประมวล) พ.ศ.2556 ว่านิยามความหมายของหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมให้ครอบคลุมตราสารหนี้ทุกประเภทว่าเป็นตราสารหนี้เพื่อพัฒนาสังคม ซึ่งความหมายรวมถึง หุ้นกู้หรือพันธบัตรที่มีตัวชี้วัดและเป้าหมายเพื่อโครงการด้านพัฒนาสังคมตามแนวทางขององค์การสหประชาชาติ โดยมุ่งเน้นถึงคุณภาพชีวิตของจำนวนประชากร ซึ่งต้องสามารถวัดผลในเชิงปริมาณของประชากรผู้ได้รับประโยชน์ตามโครงการได้ หรือโครงการอื่นใดตามที่คณะกรรมการกำกับตลาดทุนประกาศกำหนด ส่วนแบบแสดงรายการเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมต้องมีข้อมูลเปิดเผยถึง (1) วัตถุประสงค์การใช้เงิน ต้องมีมิติถึงผลดีทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อมและสังคมควบคู่กันไป โดยกำหนด จำนวนเงิน โครงการเพื่อสังคม ประชาชนหรือกลุ่มคนที่ได้รับผลประโยชน์ ตลอดถึงตัวชี้วัดความสำเร็จของโครงการ ตลอดถึงโครงการต้องห้ามไว้อย่างชัดแจ้ง (2) กระบวนการประเมินและคัดเลือกโครงการ ควรมีการแต่งตั้งผู้ที่มีความรู้เชี่ยวชาญเข้ามาเป็นผู้ตรวจสอบภายนอกเพื่อทำการประเมินและคัดเลือกโครงการ ตามมาตรฐานหรือวิธีการรับรองอื่น ๆ ที่นำมาใช้อ้างอิง ตลอดรวมถึงกฎระเบียบที่เกี่ยวกับการกำกับดูแลผู้ตรวจสอบภายนอกตามมาตรฐานสากล (3) การบริหารจัดการเงิน ควรระบุถึงการติดตามเงิน การแบ่งแยกเงินที่ใช้ในการบริหารโครงการ การบริหารจัดการเงินคงเหลือ และกำหนดผู้ตรวจสอบบัญชีเพื่อสร้างความโปร่งใสและตรวจสอบได้ (4) การรายงาน ให้แก่นักลงทุนซึ่งเป็นประชาชนทั่วไปได้รับทราบควรครอบคลุมในเรื่องต่าง ๆ และช่องทางการเปิดเผยให้ชัดเจน ตลอดรวมถึงกรณีเหตุการณ์สำคัญที่ควรมีการรายงาน เช่น การนำเงินคงเหลือไปใช้ในกิจการอื่น ๆ ตามที่ระบุไว้ การนำเงินที่ได้รับไปใช้ในกิจการนอกโครงการ เป็นต้น  โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกำหนดให้มีผู้ที่มีความรู้เชี่ยวชาญเป็นผู้ตรวจสอบภายนอกมาพิจารณาและตรวจสอบเกี่ยวกับแบบแสดงรายการเสนอขายหุ้นกู้เพื่อพัฒนาสังคมและการประเมินและคัดเลือกโครงการเพื่อพัฒนาสังคมเข้ามากำกับดูแลตรวจสอบเกี่ยวกับการบริหารกิจการตามโครงการหรือกิจการตั้งแต่เริ่มแรก อีกทั้งเปิดโอกาสให้มีการเปลี่ยนวัตถุประสงค์การใช้เงินที่ได้จากการระดมทุน โดยความเห็นชอบจากผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้และผู้ตรวจสอบภายนอกอีกด้วย