มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลของเด็ก จากการเผยแพร่ภาพถ่ายและวิดีโอบนสื่อโซเชียลมีเดีย

บทคัดย่อ

        ในปัจจุบันการพัฒนาเทคโนโลยีเทคโนโลยีสื่อสารและสารสนเทศสมัยใหม่ก้าวหน้าอย่างรวดเร็วผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภายใต้บริบทที่เชื่อมโยงต่อเนื่องกันในลักษณะเศรษฐศาสตร์เครือข่าย หรือที่เรียกว่า (Networked Economy) มีการปรับเปลี่ยน เคลื่อนย้ายอย่างรวดเร็วเสมือนดังไร้มีพรมแดนของประเทศ โครงสร้างความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคมระหว่างประเทศดังกล่าวนี้ ส่งผลให้โลกมีสภาพเหมือนเป็นหนึ่งเดียวกัน ในวงกว้างต่อผู้บริโภคในความเป็นส่วนตัวของบุคคลอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน โดยแฉพาะการละเลยต่อความเป็นส่วนตัวของเด็ก อาจเป็นชนวนที่ทำให้เด็ก รู้สึกไม่ปลอดภัย หรือสร้างความอับอายในอนาคตได้ ซึ่งการถูกเผยแพร่ภาพถ่ายและวิดีโอบนสื่อโซเชียลมีเดียโดยครอบครัวตั้งแต่แรกเกิดจนถึงชีวิตประจำวันของเด็ก โดยที่บิดามารดา หรือผู้ปกครองไม่ทันได้คิดถึงผลที่ตามมาในภายหลัง การใช้โทรศัพท์สมาร์ทโฟน หรือแอพพลิเคชั่นในการสนทนาต่าง ๆ ไม่ใช่เพียงแค่ภาพถ่าย แต่ยังรวมถึงวันเกิด ชื่อ ที่อยู่ สถานที่ และชีวิตประจำวันของเด็ก อาจมีการรวบรวม จัดเก็บ ใช้ หรือเผยแพร่ข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้บริการในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ จึงควรคำนึงถึงวุฒิภาวะและอายุขั้นต่ำของเด็ก เพื่อวัตถุประสงค์หลักในการป้องกันการเก็บข้อมูลส่วนบุคคลจากการเข้าใช้อินเทอร์เน็ตของเด็ก
          นอกจากนี้ พระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 มาตรา 20 ซึ่งได้กำหนดเกณฑ์อายุของเด็กไว้ตามมาตรา 27 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในการทำนิดิกรรมใด ๆ เพียงเพื่อจะได้สิทธิ์ หรือหลุดพ้นจากหน้าที่ ซึ่งเป็นนิติกรรมที่เป็นคุณต่อเด็กฝ่ายเดียว ข้อจำกัดข้างต้นเป็นข้อจำกัดเฉพาะกรณีการทำนิติกรรมเท่านั้น โดยมาตรา 20 (2) กรณีที่เด็กที่มีอายุไม่เกิน 10 ปี ต้องได้รับความยินยอมจากผู้ใช้อำนาจปกครองที่มีอำนาจกระทำการแทนดังกล่าวนี้ เป็นการจำกัดการเรียนรู้ของเด็กจนเกินควร โดยบทบัญญัติกฎหมายดังกล่าว มิได้จำแนกการคุ้มครองเกี่ยวกับประเภทข้อมูลส่วนบุคคลของเด็กไว้โดยเฉพาะเจาะจง ซึ่งถือเป็นกลุ่มที่มีการใช้บริการอินเทอร์เน็ตสูงเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มบุคคลในช่วงอายุที่มากกว่า
            จากการศึกษาพบว่า การคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลของเด็กจากการเข้าใช้บริการบนอินเทอร์เน็ตจักต้องคำนึงถึงอายุขั้นต่ำในประเด็นที่เกี่ยวกับความเป็นส่วนตัวของเด็ก ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับทุกคนมิใช่เพียงแค่เด็กเท่านั้นที่ข้อมูลส่วนตัวของเด็กที่โรงเรียนจัดเก็บไว้นั้นมีหลายประเภท เช่น ข้อมูลส่วนตัว ลายนิ้วมือ ข้อมูลด้านวิชาการ สถิติการถูกลงโทษ ความประพฤติ ข้อมูลทางการแพทย์ ประวัติการค้นหาข้อมูลจากคอมพิวเตอร์ แผนที่บ้าน อีเมลแอดเดรส ไอพีแอดเดรส หรือตารางการเรียนที่สามารถบ่งชี้ถึงเด็กได้ เป็นต้น ซึ่งอาจละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐานสำคัญในความเป็นส่วนตัว (Privacy Right) ความเป็นส่วนตัว (Information Privacy) อันเป็นสิทธิที่จะอยู่ตามลำพัง และเป็นสิทธิที่เจ้าของข้อมูลสามารถที่จะควบคุมข้อมูลของตนในการเปิดเผยให้กับผู้อื่น สิทธินี้ใช้ได้ครอบคลุมทั้งปัจเจกบุคคล กลุ่มบุคคล และองค์การต่าง ๆ
            ผู้วิจัยจึงเสนอให้เพิ่มมาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับข้อมูลเด็กโดยบัญญัติคำนิยามศัพท์คำว่า  “เด็ก” ภายใต้เงื่อนไขในการกำหนดอายุขั้นต่ำของเด็กรวมถึงการขอความยินยอมจากผู้ปกครองในการประมวลผลข้อมูลส่วนบุคคลของเด็กในการเข้าใช้บริการเว็บไซต์ หรือระบบอินเทอร์เน็ต เพื่อคุ้มครองสิทธิความเป็นส่วนตัว โดยเกณฑ์อายุขั้นต่ำไม่ใช่ข้อยกเว้นที่ไม่ต้องได้รับความยิมยอมจากผู้ปกครองก่อนทุกกรณี จึงควรจำแนกประเภทอายุของเด็กไว้ที่อายุ 16 ปี บริบูรณ์ เพื่อให้สอดคล้องกับวิวัฒนาการทางเทคโนโลยีและการพัฒนาทางสติปัญญาของแต่วัย อย่างไรก็ตาม ผู้ปกครองจำเป็นต้องสงวนข้อมูลส่วนบุคคลของเด็กที่สำคัญ ๆ เอาไว้ และจักต้องทำความเข้าใจพื้นฐานเรื่องความปลอดภัยอันเป็นเรื่องสำคัญที่เด็กต้องรับรู้ถึงการถูกละเมิดความเป็นส่วนตัว และมิให้ข้อมูลส่วนบุคคลของเด็กกลายเป็นข้อมูลสาธารณะภายใต้บทบัญญัติของกฎหมายแต่ละฉบับ