แนวคิดเรื่อง “อำนาจ” ของ เฟรดริช วิลเฮลม นิตเช่

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจในทางปรัชญาและวิเคราะห์แนวคิดเรื่อง “อำนาจ” ของ เฟรดริช วิลเฮลม นิตเช่ (Friedrich Wilhelm Nietzsche: 1844 – 1900) กรอบในการศึกษาคือ ความหมาย ลักษณะ ประเภท และการใช้อำนาจ บทความนี้ศึกษาจากผลงานเขียนของนิตเช่โดยการวิเคราะห์ 3 เรื่องได้แก่โศกนาฏกรรมกรีก ดังนั้นพูดซาราธุสตรา และเจตจำนงสู่อำนาจ นอกจากนั้นยังมีหนังสือที่กล่าวถึงแนวคิดเรื่องอำนาจต่างๆ นำมาวิเคราะห์ร่วมกัน แล้วนำเสนอในรูปแบบของการพรรณนาวิเคราะห์ จากการศึกษาแนวคิดเรื่องอำนาจในปัจจุบันเรามักให้ความหมายว่าเป็นสิ่งที่ บังคับ ครอบงำ และกระทำด้วยกำลัง ไม่ว่าจะเป็นทางกายภาพ หรือ มโนภาพ แต่ในกรอบแนวคิดของนิตเช่พบว่า อำนาจในแนวคิดของนิตเช่มีลักษณะสองสิ่ง คือ อำนาจควบคุม กับ อำนาจครอบงำ

การควบคุมนั้นหมายถึงการควบคุมตนเอง โดยนิตเช่เชื่อว่ามีพลังอยู่สองแบบในตัวมนุษย์ พลังแรกคือไดโอนิเชียนกับอพอลโลเนียน เมื่อสองสิ่งในตัวเราถูกควบคุมได้จะสามารถครอบงำผู้อื่นและทำให้ตนเองอยู่เหนือผู้คนได้ การครอบงำโดยความรู้ที่ตนเองมีเหนือผู้อื่นเป็นการนำพาไปสู่ความเป็นผู้เหนือมนุษย์ การใช้อำนาจในแนวคิดของนิตเช่เป็นอำนาจที่เรียกว่าอำนาจเหนือ การใช้อำนาจของเขามาในรูปแบบของการครอบงำ การควบคุมตนเอง การพยา ยามทำให้ผู้อื่นทำตามด้วยการเห็นชอบและไม่ได้บังคับแต่อย่างใด การใช้อำนาจเพื่อไปสู่อำนาจที่สูงขึ้นด้วยการพาตนเองไปสู่อภิมนุษย์ซึ่งเป็นผู้มีอำนาจเหนือ จนถึงจุดสูงสุดของนิตเช่ที่เรียกว่า “นิจวัฏ”