บทบาทศีลกับการบรรลุนิพพานในพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาศีลกับนิพพาน และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของศีลกับการบรรลุนิพพานในพระพุทธศาสนาเถรวาท จากการศึกษาวิจัยพบว่าศีลที่ทำให้บรรลุนิพพานนั้นต้องเป็นศีลที่มีความบริสุทธิ์สมบูรณ์พร้อม เป็นปาริสุทธิศีล หรืออริยกันตศีล หรืออธิศีลยิ่ง ๆ ขึ้นไป ทั้งนี้จากบทอานิสงส์ศีลที่ว่า “สีเลน นิพฺพุตึ ยนฺติ” ศีลดังกล่าวไม่มีประวัติความเป็นมาที่ชัดเจน ทั้งไม่ปรากฏพบในพระไตรปิฎกและอรรถกถาฏีกา ได้ถูกเพิ่มเข้ามาในภายหลังโดยชนรุ่นหลังในเวลาต่อมาและศีลนี้นำไปสู่การบรรลุนิพพานและการพ้นทุกข์ได้จริงเพราะศีลเป็นเบื้องต้น ศีลเป็นประธานและเป็นบาทฐานรองรับกุศลธรรมทั้งปวงให้เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และเจริญยิ่งขึ้นไป aศีลมีความละเอียดตามลำดับและทำให้บุคคลบรรลุเป็นพระอริยบุคคลและเข้าสู่นิพพานตามลำดับ    

ตามทัศนะของพระพุทธศาสนาเถรวาทถือว่าศีลอย่างเดียวทำให้บรรลุนิพพานไม่ได้ ศีล สมาธิ ปัญญา ต้องครบองค์และดำเนินตามแนวทางแห่งอริยมรรคอย่างพร้อมบริบูรณ์ เรียกว่า มัคคสมังคี จึงจะนำพาไปสู่นิพพานได้ การปฏิบัติธรรมเพื่อบรรลุนิพพานจึงขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไม่ได้โดยเฉพาะศีลซึ่งมีความสำคัญยิ่ง ศีลเป็นหลักควบคุมความประพฤติทางกาย วาจา โดยมีเจตนาประพฤติงดเว้นจากทุจริต ศีลเป็นเกราะป้องกันและควบคุมกิเลสตัณหาไม่ให้เข้ามาเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติเพื่อบรรลุธรรม จิตจึงเกิดความสะอาดบริสุทธิ์และสงบเย็น เป็นสมาธิที่ส่งคุณค่าและก่อเกิดปัญญาที่เกื้อกูลต่อการกำจัดอวิชชาและดับกิเลสตัณหาให้หมดสิ้นไป กุศลธรรมที่มีฐานมาจากศีลย่อมเจริญงอกงามและส่งเสริมคุณภาพของจิตใจ ทั้งนี้ผู้ประพฤติธรรมย่อมรู้แจ้งด้วยตนเองและยิ่งบรรลุธรรมในขั้นที่สูงขึ้น ก็จะยิ่งให้ความสำคัญแก่ศีลมากขึ้นตามลำดับ ดังพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่าให้รักษาศีลตราบเท่าชีวิตและศีลนี้ก็จะรักษาไม่ให้ก้าวล่วงลงสู่ความตกต่ำและอบายทั้งปวง อีกทั้งศีลยังทำให้ผู้ปฏิบัติไปถึงเป้าหมายของชีวิตอันประเสริฐสูงสุดนั่นคือพระนิพพานอันเป็นที่หมาย