พุทธวิธีสร้างกำลังใจแก่ผู้ปฏิบัติธรรมของสำนักปฏิบัติธรรมสายวัดป่าของไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง “พุทธวิธีสร้างกำลังใจแก่ผู้ปฏิบัติธรรมของสำนักปฏิบัติธรรมสายวัดป่าของไทย” มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ (1) เพื่อศึกษาการสร้างกำลังใจตามนัยแห่งพระพุทธศาสนา  (2) เพื่อวิเคราะห์การสร้างกำลังใจแก่ผู้ปฏิบัติธรรมในสำนักปฏิบัติสายพระป่าของไทย

            ผลการวิจัยทางทฤษฎีและตำราพบว่า กำลังใจ คือ แรงกระตุ้นที่ทำให้จิตใจมีกำลัง ทำให้สามารถกระทำสิ่งต่าง ๆ ให้สำเร็จตามความมุ่งหวังได้ และแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นกับชีวิต ตามทฤษฎีทางจิตวิทยาเรียกว่า แรงจูงใจ  (Motive)  ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งจากปัจจัยภายนอกและภายใน มีความสอดคล้องกันกับ กำลังใจในทางพระพุทธศาสนา ซึ่งมีที่เกิด 2 ส่วนคือ กำลังใจจากอิทธิพลภายใน ได้แก่ โยนิโสมนสิการ และกำลังใจจากอิทธิพลภายนอก ได้แก่ กัลยาณมิตร  ในวิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาธรรมที่เป็นกำลังใจภายใน ได้แก่ ธรรมะในหมวดอินทรีย์ 5 พละ 5 ประกอบด้วย ศรัทธา ความเชื่อ วิริยะ ความเพียร สติ ความระลึกได้ สมาธิ ความตั้งมั่นแห่งใจ ปัญญา ความรู้ทั่ว โดยมีพุทธวิธีในการสร้าง ได้แก่ 1) การยกอุทาหรณ์ 2) การเปรียบเทียบด้วยข้ออุปมา 3) การใช้อุปกรณ์การสอน 4) การทำเป็นตัวอย่าง 5) แสดงปาฏิหาริย์

ส่วนกระบวนการสร้างกำลังใจของสำนักปฏิบัติธรรมสายพระป่าของไทยพบว่า มีวิธีการ 5 ประการคือ 1) ปรึกษาครูบาอาจารย์ 2) ศึกษาและสังเกตข้อวัตรปฏิบัติของครูบาอาจารย์ 3) ปรึกษาเพื่อนสหธรรมิก 4) ปรึกษาอุบาสกอุบาสิกาผู้มีคุณธรรม 5) ศึกษาจากตำราชีวประวัติของครูบาอาจารย์ จากการวิเคราะห์พบว่า ทั้งทฤษฎีแรงจูงใจทางจิตวิทยา กำลังใจในทางพระพุทธศาสนา พุทธวิธีในการสร้างกำลังใจในสมัยพุทธกาล และกระบวนการสร้างกำลังใจของพระป่าของไทยมีความสอดคล้องกัน