แนวคิดและบทบาทของตัวละครที่แสดงเป็นพระสงฆ์ในหมอลำเรื่องต่อกลอน

บทคัดย่อ

แนวคิดของตัวละครที่แสดงเป็นพระสงฆ์ในหมอลำเรื่องต่อกลอนเป็นการแสดงที่อยู่ภายใต้บริบทแนวคิดทางพระพุทธศาสนา เรื่องที่นำมาแสดงมักปรากฏในวรรณกรรมชาดกของลาวอีสานและวรรณคดีลาวอีสาน ซึ่งสะท้อนแนวคิดเรื่องกฎแห่งกรรม ตัวละครที่แสดงเป็นพระสงฆ์เป็นตัวเชื่อมเรื่องในบทลำให้มีความต่อเนื่อง ทำให้ตัวละครในท้องเรื่องครบองค์ประกอบ บทบาทดังกล่าวถูกนำเสนอในรูปแบบของความตลกขบขัน เพื่อให้ผู้ฟังเกิดความสนุกสนานโดยมีลักษณะแตกต่างจากการฟังพระธรรมเทศนาแบบทั่วไป ในขณะเดียวกันก็มีการสอดแทรกหลักศีลธรรมจริยธรรมและคติการดำเนินชีวิต การแสดงในลักษณะนี้เป็นที่แพร่หลาย และเป็นรูปแบบทางการแสดงร่วมกันของคณะหมอลำเรื่องต่อกลอน

ผู้ให้ข้อมูลแสดงทัศนะต่อบทบาทพระสงฆ์ด้านพระวินัยบัญญัติหลายกลุ่ม กลุ่มแรกเห็นว่า ไม่เหมาะสมโดยประการทั้งปวง กลุ่มที่สองเห็นว่า เหมาะสมโดยมีเงื่อนไข คือ การแสดงต้องอยู่ในขอบเขต และไม่เหมาะสมถ้าการแสดงนั้นเกิดภาพลบ หรือมีเจตนาทำลายพระพุทธศาสนา กลุ่มที่สามเห็นว่า เหมาะสมเนื่องจากเป็นจารีตอย่างหนึ่งที่ถือปฏิบัติกันมา จนกลายเป็นเรื่องปกติของการแสดงหมอลำเรื่องต่อกลอน และเป็นการสะท้อนให้เห็นวัตรปฏิบัติพระสงฆ์ยุคปัจจุบัน นอกจากนี้การแสดงหมอลำเรื่องต่อกลอนยังมีคุณค่าด้านต่างๆ คือ คุณค่าด้านการสืบสานศิลปวัฒนธรรม ด้านการสั่งสอนหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ด้านการเป็นสื่อสะท้อนวัตรปฏิบัติของพระสงฆ์ ด้านการถ่ายทอดคติในการดำเนินชีวิตของประชาชน ด้านความบันเทิง ด้านวรรณศิลป์ และคุณค่าด้านคติชนวิทยา