ส้วม

กำเนิดส้วมและข้อปฏิบัติในการใช้ส้วมจากพระไตรปิฎก

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับส้วมตามที่ปรากฏในพระวินัยปิฎก ซึ่งประกอบด้วย 2 ประเด็นหลัก ๆ คือ 1) ความเป็นมาของวัจกุฎี หรือ ส้วมในยุคพุทธกาล ตั้งแต่พระสงฆ์ขับถ่ายไม่จำกัดพื้นที่ จนกระทั่งพระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้ขับถ่ายในบริเวณที่กำหนดไว้ในวัด และพัฒนาการมาตามลำดับจนเป็นส้วมที่เป็นอาคารมีองค์ประกอบต่าง ๆ ครบครัน เช่น รั้ว บันใด ซุ้มประตู  และ 2) วัจกุฎีวัตร กล่าวคือ ข้อปฏิบัติในการใช้ส้วม ซึ่งมีรายละเอียดและขั้นตอนที่เป็นแบบแผน สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้แม้ในยุคปัจจุบัน เนื้อหาในประเด็นที่ 2 ประกอบด้วย การทำความสะอาดทวารหนักหลังการขับถ่ายอุจจาระ ระบบการเข้าคิวเพื่อใช้ส้วม มารยาทในการใช้ส้วมทั้งก่อนขับถ่าย ขณะขับถ่าย หลังการขับถ่าย และข้อปฏิบัติเพื่อสุขอนามัยของผู้ใช้ส้วม