ธรรมราชาตามแนวพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

ปรัชญาฮินดู มีผู้ปกครองที่เรียกว่า “ธรรมราชา” เป็นวรรณะกษัตริย์ มีสถานะเป็นทั้งธรรมราชาและเทวราชา ปกครองบ้านเมืองภายใต้หลักเทวาธิปไตย และมีเป้าหมายเพื่อให้คนทุกวรรณะอยู่เป็นสุขในเทวรัฐ ส่วนตามพุทธปรัชญาเถรวาท ผู้ปกครองแบบธรรมราชาต้องเป็นผู้มีคุณธรรมประจำตัว และมีหน้าที่ทางศีลธรรมต่อสังคม ปกครองบ้านเมืองโดยหลักธรรมาธิปไตย และมีเป้าหมายเพื่อให้ทุกคนเป็นคนดีมีความสุขในธรรมรัฐ พุทธปรัชญากับปรัชญาฮินดู มีแนวคิดบางประเด็นที่เห็นตรงกันและเห็นแย้งกัน ประเด็นสำคัญในพุทธปรัชญาที่เห็นแย้งกับปรัชญาฮินดู คือแนวคิดธรรมาธิปไตย ซึ่งโต้แย้งแนวคิดเทวาธิปไตย และแนวคิดธรรมวิชัยโต้แย้งแนวคิดสงครามวิชัย ปัญหาเรื่องดังกล่าวทำให้เห็นถึงอธิปไตยในปรัชญาฮินดูที่ใช้ความเชื่อในอำนาจเทพเจ้า เป็นวิธีการขึ้นไปสู่เป้าหมายการมีอำนาจทางการเมือง ซึ่งเป็นข้อจํากัดที่ทุกคนไม่สามารถพิสูจน์และเข้าถึงอำนาจเทพเจ้าได้ และเห็นด้วยและสนับสนุนแนวคิดแบบธรรมาธิปไตยในพุทธปรัชญาที่ใช่วิธีการปฏิบัติดีทางกายวาจาและใจ ไปสู่อำนาจทางการเมือง ซึ่งทุกคนสามารถปฏิบัติ หรือพิสูจน์ได้ในโลกแห่งความเป็นจริงด้วยปัญญาของตนเอง