วิเคราะห์รูปแบบและจารึกพระแผงไม้ในจังหวัดลำปางตามทฤษฎีสัญวิทยา

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการวิจัยเรื่อง พระแผงไม้ล้านนา: กระบวนการสร้างสรรค์และอนุรักษ์ ใช้วิธีการวิจัยแบบผสานวิธี ประกอบด้วย 1) การวิจัยเชิงเอกสาร 2) การลงพื้นที่เก็บข้อมูลวัตถุ และสัมภาษณ์บุคคล 3) การวิจัยเชิงปฏิบัติการ สำหรับบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สัญญะที่ปรากฏบนพระแผงไม้ในจังหวัดลำปางตามแนวคิดสัญญะของ Charles Sanders Peirce ทำการศึกษาในประเด็น รูปแบบเหมือน รูปแบบบงชี้ และรูปแบบสัญญะ ผลการศึกษามีดังนี้ พระแผงไม้เป็นแผงไม้ที่ประดับพระพิมพ์อย่างเป็นระเบียบ ในจังหวัดลำปางพบจำนวน 69 แผง มีจารึก 16 แผง สร้างมาตั้งแต่ต้นพุทธศตวรรษที่ 22 - 26 จาการศึกษาพบรูปแบบซุ้มทรงปราสาทมากที่สุด นอกจากนี้ยังพบพระแผงไม้รูปแบบซุ้มทรงบรรพ์แถลง ซุ้มทรงกรอบซุ้ม ซุ้มหน้านาง และซุ้มทรงวิมาน โดยสามารถวิเคราะห์พระแผงไม้ตามทฤษฎีสัญวิทยาของ Charles Sanders Peirce ได้ดังนี้ว่า 1) รูปแบบเหมือนมี 2 รูปแบบ คือ 1.1) พระพิมพ์ใช้สื่อสัญญะรูปแบบเหมือนของพระพุทธเจ้า และ 1.2) แผงไม้สำหรับการประดับพระพิมพ์ สื่อถึงอาคารที่ประทับของพระพุทธเจ้า 2) รูปแบบบ่งชี้ปรากฏในการประดับพระพิมพ์จำนวนมากบนพระแผงไม้ ใช้สื่อเรื่องราวของพระพุทธเจ้าทั้งหลายในอดีตที่มีจำนวนมาก และ 3) รูปแบบสัญญะปรากฎในคำปรารถนาท้ายจารึก สะท้อนให้เห็นถึงคติความเชื่อเกี่ยวกับพระศรีอาริยเมตไตรย (ทุติยสาวก) การอุทิศบุญให้เทวดา พระอินทร์ พรหม พระแม่ธรณี การให้ถึงนิพพาน การอุทิศให้ผู้วายชนม์ และการปรารถนาความสุข 3 ประการ