อำนาจและความรู้ กับสิทธิในการปฏิเสธการรักษาพยาบาลในวาระสุดท้ายของชีวิต

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีที่มาจากงานวิจัยเชิงคุณภาพโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดในการใช้อำนาจและความรู้ของแพทย์ในการรักษาผู้ป่วยที่อยู่ในวาระสุดท้ายของชีวิตและเพื่อศึกษาแนวทางที่เหมาะสมในการดูแลรักษาผู้ป่วยที่อยู่ในวาระสุดท้ายของชีวิตผู้ให้ข้อมูลหลักประกอบด้วยแพทย์ที่มีประสบการณ์โดยตรง แพทย์ที่มีประสบการณ์น้อย พยาบาล ผู้ป่วย และญาติผู้ป่วยรวมทั้งหมด 6 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปรากฏการณ์วิทยาผลการวิจัยพบว่าสังคมไทยมีวัฒนธรรมสุขภาพที่มุ่งไปสู่กระบวนการรักษาเพื่อยืดความตายออกไปให้นานที่สุด อำนาจและความรู้ในการรักษาได้จัดกระทำผ่านศาสตร์เฉพาะทาง และผ่านสถาบันทางสังคมทางการแพทย์มาเป็นเวลานาน ความเชี่ยวชาญดังกล่าวก่อให้เกิดความจำนนต่อการรักษา ซึ่งอาจไม่ใช่ความต้องการที่แท้จริงของผู้ป่วยและนำไปสู่ความสูญเปล่าทางการแพทย์ได้ ผู้ให้สัมภาษณ์ทุกท่านเห็นด้วยกับมาตรา 12แห่งพระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 ที่ระบุให้บุคคลสามารถทำหนังสือแสดงเจตนาไม่ประสงค์จะรับบริการสาธารณสุขที่เป็นไปเพื่อการยืดการตายในวาระสุดท้ายของตนหรือเพื่อยุติการทรมานจากการเจ็บป่วยได้ แต่แพทย์ผู้ให้สัมภาษณ์มีข้อสงสัยต่อรายละเอียดบางคำในหนังสือแสดงเจตนา เช่น “ไม่รู้สึกตัวอย่างถาวร” ดังนั้น การพัฒนาระบบการดูแลรักษาแบบประคับประคองการให้นิยามปฏิบัติการของคำที่เกี่ยวข้องและการแนะนำผู้ป่วยให้มีความรู้เรื่องการเขียนหนังสือแสดงเจตนาจะช่วยให้เกิดแนวทางที่เหมาะสมในการดูแลรักษาผู้ป่วยที่อยู่ในวาระสุดท้ายของชีวิตได้