การพัฒนาและทดสอบแบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรค กลุ่มบุคลากรสาธารณสุข
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยปฏิบัติการ (Action Research) ครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและทดสอบแบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรคของกลุ่มบุคลากรสาธารณสุข การวิจัยแบ่งเป็น 2 ระยะ ได้แก่ ระยะที่หนึ่ง ประกอบด้วย (1) กำหนดกรอบแนวคิด (2) ทบทวนและกำหนดองค์ประกอบ (3) จัดทำโครงสร้างของเครื่องมือ (4) เลือกสเกลการวัดและกำหนดวิธีการวัด (5) ตรวจสอบคุณภาพด้านความตรง กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 ท่าน ใช้วิธีการคัดเลือกแบบเจาะจงตามเกณฑ์ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ ระยะที่สอง ประกอบด้วย (1) ทดสอบการใช้งาน (2) ตรวจสอบคุณภาพด้านความเที่ยง (3) วิเคราะห์และจำแนกผลตามระดับ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ กลุ่มบุคลากรสาธารณสุข รวมจำนวน 98 คน และผู้ทรงคุณวุฒิ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ และแบบสอบถามความคิดเห็น ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยการหาค่าความถี่ ร้อยละ และค่าเฉลี่ย วิเคราะห์ความเที่ยง ด้วยวิธีหาค่า Cronbach’s alpha ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษา พบว่า แบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรคกลุ่มบุคลากรสาธารณสุข (ชุดปรับปรุงใหม่) มีจำนวน 20 ข้อ พัฒนาจากทบทวนวรรณกรรม การพิจารณาโดยผู้ทรงคุณวุฒิ มีคุณภาพด้านความตรง การทดสอบในกลุ่มผู้ใช้งาน มีองค์ประกอบของทักษะ 5 ด้าน กำหนดสเกลการวัด 5 ตัวเลือก ได้แก่ ไม่เคยทำ ยากมาก ยาก ง่าย และง่ายมาก มีคะแนน 0-4 การทดสอบในกลุ่มบุคลากรสาธารณสุข ใช้วิธีประเมินด้วยตนเอง ใช้เวลา 10-15 นาที วิเคราะห์ค่าความเที่ยงโดยรวมเท่ากับ .917 ด้านทักษะการเข้าถึง เท่ากับ .694 ด้านทักษะการเข้าใจ เท่ากับ .705 ด้านทักษะการไต่ถาม เท่ากับ .797 ด้านทักษะการตัดสินใจ เท่ากับ .842 และด้านทักษะการนำไปใช้ เท่ากับ .852 ส่วนการวิเคราะห์และจำแนกผลตามระดับใช้วิธีกำหนดจุดตัด (cut point) พบว่า ผู้ทรงคุณวุฒิเสนอการจำแนกเป็น 4 ระดับ ตามแบบที่ 3 ได้แก่ (1) ไม่เพียงพอ (inadequate) คะแนนน้อยกว่าร้อยละ 60 (2) มีปัญหา (problematic) ช่วงคะแนนร้อยละ 60 ถึงร้อยละ 74.9 (3) พอเพียง (sufficient) ช่วงคะแนนร้อยละ 75 ถึงร้อยละ 89.9 และ (4) ดีเยี่ยม (excellent) มีคะแนนมากกว่าร้อยละ 90 ผลจากการศึกษา แสดงแนวทางการพัฒนาแบบประเมินและการกำหนดจุดตัดซึ่งเป็นแนวทางเบื้องต้นที่ให้สารสนเทศสำหรับเติมเต็มช่องว่างการพัฒนาในแต่ละประเด็นเพื่อเพิ่มทักษะแต่ละด้าน
Article Details
ทุกบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ร่มพฤกษ์เป็นทัศนะและข้อคิดเห็นของผู้เขียนมิใช่ทัศนะของมหาวิทยาลัยเกริกหรือกองบรรณาธิการ การนำบทความส่วนใดส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดไปพิมพ์เผยแพร่ต้องอ้างอิงที่มาให้ชัดเจน
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค. (2563ก). โครงการพัฒนาศักยภาพบุคลากรกระบวนการเพื่อสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันโรค. กรุงเทพฯ : สำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข.
กรมควบคุมโรค. (2563ข). การประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรคของประชาชนปี พ.ศ.2563. กรุงเทพฯ : สำนักสื่อสารความเสี่ยงและพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข.
กรมอนามัย สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข และ มหาวิทยาลัยมหิดล. (2561). รายงานฉบับสมบูรณ์โครง การสำรวจความรอบรู้ด้านสุขภาพในกลุ่มประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป พ.ศ. 2560 (ระยะที่ 1). (1 พฤศจิกายน 2563) สืบค้นจาก https://www.hsri.or.th/researcher/research/new-release/detail/ 11454.
กองสุขศึกษา. (2561). การสร้างเสริมและประเมินความรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ กลุ่มประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป. กรุงเทพฯ : กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข.
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. (2562). ความรอบรู้ด้านสุขภาพ : ขั้นพื้นฐาน ปฏิสัมพันธ์ วิจารณญาณ. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. (2564). ความรอบรู้ด้านสุขภาพ : กระบวนการปฏิบัติการเครื่องมือประเมิน. กรุงเทพฯ : ไอดี ออล ดิจิตอล พริ้นท์.
ประภัสสร วงษ์ดี สำราญ มีแจ้ง รัตนะ บัวสนธ์ และ ปกรณ์ ประจันบาน. (2555). การพัฒนาวิธีการกำหนดจุดตัดเพื่อตัดสินความรอบรู้. วารสารวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา, 10(1), 38-55.
สำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2559). เทคนิค วิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อขับเคลื่อน จุดเน้นการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนด้านทักษะการคิดขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ.
Abel, T., Hofmann, K., Ackermann, S., et al. (2015). Health literacy among young adults : a short survey tool for public health and health promotion research. Health Promotion International, 30(3), 725–735.
Chang, L. (2011). Health literacy, self-reported status and health promotion behaviors for adolescents in Taiwan. Journal of Clinical Nursing, 20(16), 190-196.
Duong, VT., Aringazina A., Baisunova, G’, Nurjanah, Pham, V.T., Pham, M.K., et al. (2017). Measuring health literacy in Asia : Validation of the HLS-EU-Q47 survey tool in six Asian countries. Journal of Epidemiology, 27(2), 80-86.
Gibbs, H.D. (2012). Nutrition literacy : Foundations and development of an instrument for assessment. (October 11, 2020) Retrieved from www. ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/31202/Gibbs_Heather.pdf?sequence=1.
Guo, S., Armstrong, R., Waters, E., Sathish, T., Alif, S.M., Browne G.R. and Yu, X. (2018). Quality of health literacy instruments used in children and adolescents : a systematic review. BMJ Open, 8(6), 1-18.
HLS-EU Consortium. (2015). Comparative Report of Health Literacy in Eight EU Member States. The European Health Literacy Project 2009-2012. (June 17, 2020) Retrieved from http://www. Maastricht -university.nl/.
Ishikawa, H., Takeuchi, T., & Yano, E. (2008a). Measuring functional, communication, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes Care, 31(5), 874-879.
Ishikawa, H., Nomura, K., Sato, M., & Yano, E. (2008b). Developing a measure of communicative and critical health literacy : a pilot study of Japanese office workers. Health Promotion International, 23(3), 269-274.
Levin-Zamir, D. (2012). Health literacy in Israel : Policy, action, research and beyond. (October 11, 2020) Retrieved from https://www.nap.edu/read/18325/chapter/6.
Osborn, C., Weiss, B., Davis, T.C., & Wolf, M. (2007). Measuring adult literacy in health care : performance of the Newest Vital Sign. American Journal of Health Behavior, 31(Supp11), S36-S46.
Quemelo, P.R., Milani, D., Bento, V.F., et al. (2017). Health literacy : translation and validation of a research instrument on health promotion in Brazil. Cad Saude Publica, 33(2), 1-16.
Pelikan, J.M., & Dietscher, C. (2014). Developing health literate health care organizations to better empower patients for co-producing health : from health literacy to health literate health care organizations (HLHCO). (January 21, 2020) Retrieved from http://www.nationalacademies.org/hmd/Reports/2004/.
Pleasant, A. (2012). Health literacy around the world : part 1 health literacy efforts outside of the United States. Institute of Medicine. Tucson, Arizona U.S.A.
Sharif, I. & Blank, A.E. (2010). Relationship between child health literacy and body mass index in overweight children. Patient Education and Counseling, 79(1), 43-48.
Sorensen, K., Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J, et al. (2012). Health literacy and public health : a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12(80), 1-13.
Tsai, T., Lee, S.D., & Kuo, Y.N. (2011). Methodology and validation of health literacy scale development in Taiwan. Journal of Health Communication, 16(1), 50 – 61.
Wang, P., Mao, Q., Tao, M., Tian, X., Li, Y., Qian, L. et al. (2010). Survey on the status of health literacy of Chinese residents in 2008. China Journal of Health Education, 26(4), 243–246.
World Health Organization. (2009). Health literacy and health promotion. definitions, concepts and examples in the Eastern Mediterranean Region. (January 7, 2020) Retrieved from http://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/Track1_Inner.pdf.
