การศึกษานวัตกรรมกระบวนการค้นหาทุนทางสังคมภายใต้แนวคิดการท่องเที่ยวโดยชุมชน กรณีศึกษา: ชุมชนบ้านหวาย อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาบริบทและทุนทางสังคมของชุมชนบ้านหวาย และ  2) เพื่อศึกษานวัตกรรมกระบวนการค้นหาทุนทางสังคมภายใต้แนวคิดการท่องเที่ยวโดยชุมชน ใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) โดยการสนทนากลุ่มและสัมภาษณ์เชิงลึกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 50 คน ทำการคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) ซึ่งแบ่งออกเป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มประชาชนในพื้นที่ 19 คน 2) กลุ่มนักท่องเที่ยว 12 คน 3) กลุ่มคณะกรรมการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน 6 คน 4) กลุ่มภาครัฐ 7 คน และ 5) กลุ่มภาคเอกชน 6 คน ใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) และการวิเคราะห์เหตุการณ์ (Event Tree Analysis) ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านหวายเป็นชุมชนที่มีศักยภาพในการจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนภายใต้แนวคิดการท่องเที่ยวโดยชุมชน (Community-Based Tourism: CBT) เนื่องจากชุมชนบ้านหวายมีทุนทางทรัพยากรธรรมชาติและทุนทางวัฒนธรรม มีองค์กรในการขับเคลื่อนกิจกรรมการท่องเที่ยว มีการบริหารจัดการด้วยชุมชน และมีกิจกรรมการเรียนรู้ของคนในชุมชน ที่จะนำมาเป็นสิ่งสนับสนุนกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชม แบ่งออกได้เป็น 5 หมวด ที่สำคัญ คือ 1) หมวดอาหารพื้นถิ่น 2) หมวดสถานที่สำคัญ 3) หมวดที่พัก 4) หมวดทรัพยากรทางธรรมชาติหรือแหล่งเรียนรู้ทางการเกษตร และ 5) หมวดวัฒนธรรมและประเพณี อย่างไรก็ตามชุมชนต้องไม่ละทิ้งอาชีพหลักด้านการเกษตรและควรมีหลายอาชีพในครัวเรือเพื่อลดความเสี่ยงเมื่อมีภัยคุกคามเกิดขึ้นควรให้กิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนเป็นเพียงอาชีพเสริมเท่านั้น